Evolutie

Evolutie is het proces van het ontwikkelen van soorten in nieuwe soorten, over een periode van soms wel duizenden jaren. Dat proces wordt in gang gezet als de omgeving verandert. Als de omgeving verandert, raakt alles wat in die omgeving leeft aangepast. Gebeurt dat niet, dan behoort verhuizen naar een plek waar de omgeving nog hetzelfde is tot de mogelijkheden. Lukt ook dat niet, dan zal de soort uitsterven. De soorten die aangepast raken aan hun nieuwe omgeving zullen overleven en zich ontwikkelen tot nieuwe soort.

De evolutie van slangengif

Je bent ongetwijfeld bekend met gifslangen. Zo bestaan er cobra’s en mamba’s, maar ook de gewone adder die in Nederland rondkruipt. Hoe is hun gif ontstaan?
Evolutie van planten: gif maken of lokken?

Planten verdedigen zich op verschillende manieren tegen planteneters. Sommige maken gif, andere maken stekels of lokken vijanden van vijanden
De Aziatische hoornaar – Een gevaarlijke indringer?

Ze ziet eruit als een grote wesp en leeft met duizenden in een nest bij elkaar: de Aziatische hoornaar.
Mimicry: na-aperij om te overleven

Kleuren en patronen in de natuur hebben een signaalfunctie. Soms betekent het: "ik ben giftig!" en soms: "Ik hoop dat je denkt dat ik giftig ben!"
Waardoor stierf de ‘notenkrakermens’ uit?

Er hebben vóór ons veel mensachtigen geleefd, waaronder de notenkraker. Toch zijn uiteindelijk alleen wij overgebleven. Waardoor stierf de notenkrakermens uit?
Een egel in reuzenformaat

Wist jij dat er reuzenegels bestaan hebben? Wat weten we over deze uitgestorven eilanddieren?
Het ontstaan van hoorns

Schaap, bizon, gazelle en springbok. Wat hebben deze dieren gemeen? Hun kop is versierd met hoorns. Wanneer leefde eigenlijk het eerste dier met hoorns?
Menno Schilthuizen is evolutiebioloog

Menno Schilthuizen is een slakkenmens. Hij is evolutiebioloog bij Naturalis en onderzoekt waarom slakken in de stad er soms anders uitzien dan daarbuiten.
Het ontstaan van wervels

Skeletten zijn al heel oud: bijna zo oud als het leven zelf. Hoe zijn skeletten eigenlijk ontstaan?
Wat was er eerder: de ratel of het ratelen?

Ratelslangen hebben een ratel aan het einde van hun staart. Ze ratelen daarmee om vijanden af te schrikken, maar wat was er eerder: de ratel of het ratelen?
DNA: code van het leven

Maar wat is DNA eigenlijk?
Aanpassen aan de omgeving: hoe doen dieren dat?

Als er een soort is die in de stad thuishoort is het wel de stadsduif. De ene diersoort doet het beter in de stad dan de andere. Hoe komt dat eigenlijk?
Evolutie op topsnelheid

In het Victoriameer in Oost-Afrika splitsten cichliden zich in korte tijd in honderden soorten. Allemaal vanuit één voorouder. Hoe werkt dat?
Het ontstaan van kaken

Kaken zijn één van de belangrijkste uitvindingen ooit. Hoe en wanneer ontstonden de eerste kaken?
Varens: ultieme overlevers

Varens bestaan al meer dan 400 miljoen jaar en ze groeien nog steeds overal ter wereld: in tropische regenwouden, moerassen, woestijnen en bergen.
De tijger: een soort met veel ondersoorten

Een grote, harige katachtige met zwarte strepen. De tijger is een mooi maar gevaarlijk roofdier, met sterke klauwen en kaken.
De dodo: succesvolle overlever

De dodo als overlever, die vogel is toch uitgestorven? Dat wel. Maar vóór zijn ontmoeting met de mens, kreeg een grote natuurramp de vogel niet klein.
De blauwvoetgent: voetjes van de vloer of je loopt een blauwtje!

De blauwvoetgent heeft felblauwe voetjes, waarvoor denk je dat de kleur zo fel is?
Het ontstaan van veren

De “veren” van Yutyrannus waren eigenlijk geen veren zoals we die kennen. Het waren dunne, holle staafjes. Waarvoor waren de veren dan?
Poetsgarnalen: schoonmakers van de zee

Wist je dat er poetsende garnalen bestaan? Naturalis onderzoeker Charles Fransen ontdekte zelfs dat verschillende garnalensoorten over de hele wereld dit doen!
Symmetrie bij dieren: twee gelijke delen... of meer?

Heb je je ooit afgevraagd waarom je lichaam links en rechts vrijwel gelijk is? Bij veel dieren is dit ook zo, maar niet bij allemaal.
Ken je één skelet, dan ken je ze allemaal

Tafels bestaan uit een blad en vier poten. Skeletten hebben ook altijd hetzelfde bouwplan. Hoe herken je een bouwplan en wat is er handig aan?
Vogelbekdieren en mierenegels: eigenaardige eierleggers

Zoogdieren baren hun jongen levend. Toch? Nou, niet per se. Mierenegels en vogelbekdieren zijn zoogdieren én leggen eieren. Verwarrend!
Hoe meer tenen hoe meer vreugd?

Waarom telt onze voet vijf tenen? En waarom zijn er dieren met één teen per voet, zoals paarden?
Stambomen: wat heb jij gemeen met een banaan?

Stambomen: wat heb jij gemeen met een banaan?
Net tweelingen, maar geen familie

De suikereekhoorns uit Australië lijken op de vliegende eekhoorns uit Europa en Amerika, maar ze zijn geen familie van elkaar. Hoe kan dat?
In het oog springende pupillen

Pupillen zijn er in allerlei soorten, maar waarom is dat handig?
Bestaan vliegende dinosauriërs?

'Vogels zijn ook dino's' hoor je vaak. Maar klopt dat? Zelfs wetenschappers vinden het vrij ingewikkeld...
Evolutie van het ei

Veel mensen tikken graag een eitje bij het ontbijt. Dat is hoe we eieren kennen, een harde schaal en een zachte binnenkant. Maar dit is niet altijd zo geweest.
Het ontstaan van haren

Echte haren hebben alleen zoogdieren, maar waar komen ze eigenlijk vandaan?
De tenen van vogels

Vogels stammen af van dinosaurussen. Daarom hebben de meeste vogels vier tenen, maar niet altijd! Waarom hebben niet alle vogels dezelfde voeten?
Darwinvinken: aangepaste snavels

Hoe zijn deze vinken met verschillende snavelvormen die vroeger één gezamelijke voorouder hadden ontstaan?
Aanpassen of uitsterven

Mammoeten waren honderdduizend jaar lang kampioenen van de ijstijd. Maar opeens ontstond er een probleem.
Het ontstaan van de slurf

Olifanten gebruiken ze om te eten en drinken, voorwerpen te pakken, voelen, communiceren, en dan ook nog te ademen. Hoe is dat allemaal begonnen?
Het ontstaan van vleugels

Een soort half-vleugels, maar nog geen echte vleugels. Waarom ontstonden die? Wat is het nut van vleugels, als een dier er niet mee kan vliegen?
Waarom biologen zo dol zijn op tuinslakken

Veel mensen vinden het maar niks, die slijmerige, moestuinverwoestende kruipers. Voor biologen zijn slakken daarentegen reuze interessant.
Drie domeinen van het leven

Biologen ordenen de natuur in domeinen, rijken en stammen. Benieuwd hoe dat gaat?
Zo ontstaat een nieuwe eigenschap

Zoogdieren hebben haren, vogels hebben veren. Hun vroege voorouders hadden dat niet. Hoe ontstaan nieuwe kenmerken in de evolutie?
Een eiland: dé plek voor aparte soorten

Eilanden liggen midden in het water, afgesloten van het vaste land. Door deze isolatie ontstaan er de bijzonderste dieren.
Wat was eerst, stuifmeel of bestuiver?

Bloemen en insecten kunnen niet meer zonder elkaar. Maar…, op de vroege aarde was dat anders.
Waarom zijn er zoveel soorten insecten?

Insecten kruipen, krioelen, klimmen en vliegen vrijwel op elke plek. Geen wonder dat van alle diersoorten driekwart tot de insecten behoort. Wat is hun geheim?
Het ontstaan van de angel

De angel: afschrikwekkend en jaloersmakend tegelijk. Wat is het precies voor ding? Tijd om wat op te steken over de angel.
De reis van Darwin

Darwin bedacht de evolutietheorie: een idee dat uitlegt hoe soorten in de tijd zijn veranderd. Maar daarvoor maakte hij een bijzondere reis!
Wie niet sterk is… Onverwachte succesverhalen over evolutie

Wat denk jij, overleven in de natuur echt alleen de allersterksten?
Het ontstaan van de placenta bij zoogdieren

Veel zoogdieren hebben een placenta. Maar hoe weten we wanneer de placenta ontstaan is?
De okapi en de giraffe

Diersoorten die niet veel op elkaar lijken, zijn soms toch familie van elkaar. Neem bijvoorbeeld okapi’s en giraffen.
34.000 verschillende vissen

Er zijn ongeveer 34.000 verschillende vissoorten bekend. Dat zijn er meer dan alle zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën bij elkaar. Vanwaar zoveel vissen?
Hoe schildpadden aan hun schild komen

Schildpadden dragen een schild op hun rug en over hun buik. Bijna het hele lichaam is er in verborgen. Hoe is dat ontstaan?
Het ontstaan van poten

Wat is een poot? Dat lijkt een rare vraag. Poten zijn duidelijk anders dan bijvoorbeeld vinnen. Toch?
Wenkkrabben: daten op basis van looks

Het mannetje zwaait met zijn grote schaar. Welk vrouwtje valt voor zijn charmes?
Insecten zijn vaak kieskeurige planteneters

Insecten en planten zijn doorlopend met elkaar in strijd. Insecten worden daarom vaak kieskeurige eters.
Taaie rakkers uit de oertijd

Veel planten en dieren houden het al miljoenen jaren uit op aarde. Sommige zien er nog bijna net zo uit als in de oertijd. Ze worden levende fossielen genoemd.
De mysterieuze cirkels van de Japanse kogelvis

Wat zou je denken als je een zandsculptuur van meer dan een meter groot aantreft onder water?

Leerobjecten

De evolutie van slangengif

Evolutie van planten: gif maken of lokken?

De Aziatische hoornaar – Een gevaarlijke indringer?

Mimicry: na-aperij om te overleven

Waardoor stierf de ‘notenkrakermens’ uit?

Een egel in reuzenformaat

Het ontstaan van hoorns

Menno Schilthuizen is evolutiebioloog

Het ontstaan van wervels

Wat was er eerder: de ratel of het ratelen?

DNA: code van het leven

Aanpassen aan de omgeving: hoe doen dieren dat?

Evolutie op topsnelheid

Het ontstaan van kaken

Varens: ultieme overlevers

De tijger: een soort met veel ondersoorten

De dodo: succesvolle overlever

De blauwvoetgent: voetjes van de vloer of je loopt een blauwtje!

Het ontstaan van veren

Poetsgarnalen: schoonmakers van de zee

Symmetrie bij dieren: twee gelijke delen... of meer?

Ken je één skelet, dan ken je ze allemaal

Vogelbekdieren en mierenegels: eigenaardige eierleggers

Hoe meer tenen hoe meer vreugd?

Stambomen: wat heb jij gemeen met een banaan?

Net tweelingen, maar geen familie

In het oog springende pupillen

Bestaan vliegende dinosauriërs?

Evolutie van het ei

Het ontstaan van haren

De tenen van vogels

Darwinvinken: aangepaste snavels

Aanpassen of uitsterven

Het ontstaan van de slurf

Het ontstaan van vleugels

Waarom biologen zo dol zijn op tuinslakken

Drie domeinen van het leven

Zo ontstaat een nieuwe eigenschap

Een eiland: dé plek voor aparte soorten

Wat was eerst, stuifmeel of bestuiver?

Waarom zijn er zoveel soorten insecten?

Het ontstaan van de angel

De reis van Darwin

Wie niet sterk is… Onverwachte succesverhalen over evolutie

Het ontstaan van de placenta bij zoogdieren

De okapi en de giraffe

34.000 verschillende vissen

Hoe schildpadden aan hun schild komen

Het ontstaan van poten

Wenkkrabben: daten op basis van looks

Insecten zijn vaak kieskeurige planteneters

Taaie rakkers uit de oertijd

De mysterieuze cirkels van de Japanse kogelvis