Wenkkrabben: daten op basis van looks

Werner de Gier, 22 juni 2018

Het vrouwtje van de wenkkrab loopt over de moddervlakte. Een leger aan mannetjes wuift naar haar met een enorme schaar. Wie kiest ze om mee te paren?

Een grote en een kleine schaar

In de mangrove-gebieden rond de evenaar zijn wenkkrabben te vinden, diep weggestopt in holletjes in de natte modder. Ze hebben hun naam gekregen door een interessant paringsritueel. Terwijl de vrouwtjes twee gelijke scharen hebben, zijn de mannetjes bewapend met een grote en kleine schaar. Alleen de kleine schaar gebruiken ze om voedsel te eten. De grote schaar gebruiken ze om vrouwtjes te lokken door de schaar met een grote krachtsinspanning heen en weer te zwaaien. De schaar kan zo groot worden als de breedte van de krab en zo zwaar worden als het totale lichaamsgewicht van het dier!

(c) Thinkstock | Licentie: Alle rechten voorbehouden
Een heel grote schaar

Waarom doet het mannetje zo veel moeite?

Zwaaien tot je erbij neervalt

Wetenschappers waren er al achter: vrouwtjes-wenkkrabben vallen voor mannetjes met grote klauwen, maar door nieuwe onderzoeken zijn ze achter meer onweerstaanbare kenmerken gekomen. Evolutie kan miljoenen jaren duren, daarom zijn de drijvende krachten lastig te onderzoeken voor wetenschappers. Met behulp van “Robocrab”, een robotische krabben-arm om met een grote schaar te zwaaien, onderzochten wetenschappers hoe partnerkeuze werkt in de krabben. Ze kwamen erachter dat vrouwtjes niet alleen vallen op de grootte van de schaar, maar ook op de snelheid waarmee de schaar rondzwaait. Losgelaten vrouwtjes kozen uit in verschillende snelheid zwaaiende robotarmen de snelst bewegende arm. Dit kenmerk geeft aan dat de vrouwtjes-krabben niet alleen voor de sterkste mannetjes gaan, maar ook selecteren op het uithoudingsvermogen van het mannetje.

Robot wenkkrab
(c) Naturalis | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0

Evolutie door kieskeurigheid

Vrouwtjes-krabben kiezen niet alleen grote, sterke mannetjes omdat ze er leuk uitzien – er zit meer achter. Als een vrouwtje haar eieren laat bevruchten door een aantrekkelijker mannetje, dan is de kans groter dat haar zoontjes ook dezelfde eigenschappen krijgen als hun hun vader. Volwassen geworden hebben ook zij een grotere kans op het krijgen van een vrouwtje. Wetenschappers denken dat door dit soort “seksuele selectie” de huidige soorten zijn gevormd. Door steeds de genen door te geven die zorgen voor een grote schaar, werden de scharen steeds groter en groter. In veel gevallen, zoals hier bij de wenkkrabben, zijn mannetjes zelfs zo ver door geëvolueerd dat ze een schaar hebben gekregen die ze voor niets anders meer kunnen gebruiken. Daarnaast is de schaar ontzettend zwaar en door te zwaaien raken de krabben uitgeput.

Werner de gier | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Blauwe wenkkrab

Ook bij andere dieren?

Je hoeft niet naar de tropen om de gevolgen van seksuele selectie te zien bij dieren: denk bijvoorbeeld aan de pauw. De staart van de mannetjes dient wel om vrouwtjes te lokken, maar vormt eigenlijk ook een groot nadeel om bijvoorbeeld weg te komen van roofdieren. Hetzelfde geldt voor het vliegend hert. De kaken van die grote mannetjeskevers gebruiken ze om met mannetjes te worstelen.

We weten nu waar sommige dieren op letten, maar waar letten mensen op bij de keuze van een partner?