Drie domeinen van het leven

Maartje Kijne, 12 januari 2021

Het leven is mooi, maar niet simpel. Ook biologen worstelen met het leven. Ze willen alle kennis over de natuur simpel en begrijpelijk maken. Dat doen ze door de natuur in te delen in domeinen, rijken en stammen. Benieuwd hoe dat gaat?

Soorten benoemen

Eerst krijgen alle dieren en planten een beschrijving en een wetenschappelijke naam. Er zijn nu zo’n twee miljoen soorten beschreven. Elke dag komen er nieuwe bij. Een naam bedenken kan iedereen. Maar weten of een dier of plant een nieuwe soort is, is lastiger. Je moet hem immers vergelijken met twee miljoen andere!

De wetenschappelijke naam van de wolf is Canis lupus. Wat zou Panthera leo voor dier zijn?

Indelen in groepen

Daarna wordt elke soort ingedeeld bij de dieren of planten die er het meest op lijken. Hiervoor hebben biologen groepen gemaakt. De grootste groepen heten domeinen. Daarna komen de kleinere groepen; rijken, stammen, klassen, ordes, families, geslachten en soorten. Nieuwsgierig waar jij bij hoort?

Domein: Eukaryoten

Rijk: Dieren

Stam: Gewervelden

Klasse: Zoogdieren

Orde: Primaten

Familie: Hominidae

Geslacht: Homo

Soort: Homo sapiens (Jij!)

Licentie: RF Getty Images
Apen en mensen horen bij de orde van de primaten, oftewel aapachtigen.
Licentie: RF Getty Images
Salmonella-bacteriën kunnen in darmen van dieren zitten.

Domeinen van het leven

Al het leven is dus eerst ingedeeld in domeinen. Er zijn drie domeinen: bacteriën, archaea en eukaryoten. Niet alleen beroerde namen, maar ook grotendeels raadselachtige wezens. Neem de bacteriën. Ze zijn overal om ons heen, maar je ziet ze niet. Piepklein en met een enkele cel zonder kern als lichaam. Niemand weet hoeveel soorten er bestaan. Er is nog zoveel onbekend.

Het tweede domein van de archaea is nog mysterieuzer. Ooit een archaeon gezien? Toch zijn ook archaea overal om ons heen. Net als bacteriën zijn ze piepklein en bestaan ze uit een cel zonder kern. Een microscoop brengt hun duistere leven aan het licht. Hun DNA is beschermd door eiwitten en dat van bacteriën niet. Mede om die reden vormen ze een apart domein.

Licentie: RF Getty Images
Warmwaterbron waarin archaea overleven in Yellowstone National Park.
Licentie: RF Getty Images
Het meisje, de kikker en de planten zijn eukaryoten.

Gelukkig is het derde domein wel zichtbaar en heerlijk te bewonderen. Vogels in de lucht, vissen in het water, bloeiende bloemen, kwakende kikkers; ze zijn eukaryoot. Ze bestaan uit één of meerdere cellen. In hun cellen zit een kern. Het is de prachtige natuur waar we dagelijks van genieten.

Ooit gedacht dat planten en dieren eukaryoot zijn?

Kleinere rijken

Maar biologen genieten niet tot ze alles op orde hebben. Ze verdelen de domeinen weer in rijken. De eukaryoten bestaan uit het dierenrijk, plantenrijk, schimmelrijk en de eencelligen. Het schimmelrijk klinkt als iets uit een eng sprookje, maar het gaat hier om paddenstoelen. Of dat groene spul op oud brood, voetschimmel, verrot fruit of het zwarte goedje op de muur van sommige badkamers. Dat zijn allemaal schimmels. En ja, dat leeft ook allemaal.

Licentie: RF Getty Images
Paddenstoelen zijn schimmels.

Cellen van planten, dieren en schimmels

Om zeker te zijn van het juiste rijk, checken biologen ook de cellen. Die van planten hebben een celwand en bladgroenkorrels. Dierlijke cellen niet. Schimmelcellen hebben wel een celwand, maar geen bladgroenkorrels. Zo is zelfs aan een huidschilfer, blaadje of stukje champignon te zien bij welk rijk het hoort.

 

Placebo365 | Licentie: RF Getty Images
Een inktvis is een weekdier.

Nog kleinere stammen

Ook de rijken bestaan weer uit kleinere groepen: de stammen. Het plantenrijk telt er drie: zaadplanten, sporenplanten en algen (of wieren). Het dierenrijk telt er zeven: sponzen, weekdieren, neteldieren, stekelhuidigen, wormen, geleedpotigen en gewervelden.

 

Ken jij nog meer weekdieren?

Simpel?

Vind jij dat biologen op deze manier de natuur simpel en begrijpelijk maken? Bedenk wel dat dingen simpel houden vrij lastig is. De dingen lastig maken is daarentegen vrij simpel.

 

Check dit liedje over biodiversiteit en de indeling van het dierenrijk!