De tenen van vogels

Niels Kerstes, 19 februari 2019

Vogels stammen af van dinosaurussen die vier tenen hadden. Daarom zitten er aan de meeste vogelvoeten ook vier tenen. Meestal wijzen er drie naar voren en wijst er één naar achteren. Het kan ook anders. Bij papegaaien staan er twee tenen naar voren en twee naar achteren. Struisvogels hebben zelfs maar twee tenen per voet. Waarom hebben niet alle vogels dezelfde voeten?

Onderdeel van:

Goed aangepast

De voeten van vogels zijn aangepast aan waar ze voor gebruikt worden. Een voet met drie tenen naar voren en één teen naar achteren werkt prima om stevig op een tak te zitten. Voeten met twee tenen naar voren en twee naar achteren hebben misschien nog wel meer houvast. Papegaaien gebruiken dit soort voeten om eten, zoals noten, vast te pakken. Ook kunnen ze er goed mee klimmen.

 

Bruine muisvogels hangen soms aan takken om bij de lekkerste besjes te kunnen. Dit lukt ze dankzij hun tenen die allemaal naar voren wijzen. Wanneer de muisvogels bovenop een tak zitten, buigen ze één van hun tenen naar achteren. Zo blijven ze ook stevig zitten óp een tak.

Speckled mousebird, Colius striatus
MikeLane45, iStock, Getty Images | Licentie: RF Getty Images
Een hangende bruine muisvogel.
Roodborstje
Dit roodborstje kan goed op een tak zitten dankzij de ene teen die naar achteren wijst.
Francis C. Franklin, Wikimedia Commons | Licentie: CC BY-SA 3.0
Papegaai
De voeten van papegaaien zijn goed gereedschap om eten vast te pakken én een tak vast te grijpen.
Ian Fox, iStock, Getty Images | Licentie: RF Getty Images

Zwemvliezen

Pelikanen hebben heel brede voeten. Hun vierde teen zit niet helemaal aan de achterkant, maar meer aan de zijkant van hun voet. Tussen de tenen zitten vliezen. Met hun brede voeten verplaatsen pelikanen veel water tijdens het zwemmen. Andere watervogels, zoals eenden, hebben genoeg aan drie tenen met zwemvliezen ertussen. Ze hebben wel een vierde teen, maar die hangt er een beetje nutteloos bij. Vogels die hun voeten op dezelfde wijze gebruiken, hebben dus niet altijd hetzelfde type voeten. Het is lastig precies te zeggen waarom dat zo is. Er zijn vaak verschillende oplossingen voor hetzelfde probleem.

De voeten van een wilde eend.
De voeten van een wilde eend. Het achterste teentje helpt niet echt bij het zwemmen.
Meatle, Pixabay | Licentie: CC0
Een Australische pelikaan.
Een Australische pelikaan. Deze vogel kan goed watertrappelen met de vliezen tussen zijn vier tenen.
ozflash, iStock, Getty Images | Licentie: RF Getty Images

Overbodige tenen

Struisvogels zijn hardlopers: ze halen wel 60 kilometer per uur. Die snelheid houden ze ook nog eens lang vol; soms wel een half uur. Dit uithoudingsvermogen danken ze onder andere aan hun voeten. Struisvogels zijn de enige vogels die maar twee tenen per voet hebben. Met hun ene teen, die groot is, zetten struisvogels zich af. De andere teen is een stuk kleiner en zorgt ervoor dat struisvogels hun balans bewaren. De andere tenen zijn in de loop van de tijd verdwenen. Het gewicht van deze tenen en de spieren die voor deze tenen nodig waren, zat de struisvogels alleen maar in de weg bij het hardlopen.

Struisvogels hebben één scherpe klauw aan iedere voet. Waar zouden ze die voor gebruiken?

Ook interessant