Wie niet sterk is… Onverwachte succesverhalen over evolutie

Lucas Knitel, 26 september 2017

Heb je wel eens gehoord van 'het recht van de sterkste'? Hiermee wordt bedoeld dat de sterksten altijd winnen. Deze uitspraak is vertaald uit het Engels ('survival of the fittest’) en heeft met evolutie te maken. Wat denk jij, overleven in de natuur echt alleen de allersterksten?

Onderdeel van:

Stiekemerds

Heb je wel eens hertebokken in de paartijd gezien? Met hun geweien delen ze elkaar stevige kopstoten uit. Ze vechten uit wie er met de damesherten, de hinden, mag paren. Voor de zwakkere mannetjes is er dan geen doorkomen aan, toch? Die winnen en paren niet en krijgen geen nakomelingen. Als alleen de sterkste mannetjes nakomelingen krijgen en hun eigenschappen doorgeven, zouden er dan alleen sterke mannetjes bijkomen? Dat is niet het geval. Hoe dat kan? Uit onderzoek is gebleken dat het helemaal niet alleen de sterkste mannetjes zijn die paren, ook de minder krachtige heren krijgen weldegelijk zoons en dochters. Want terwijl de krachtpatsers vechten, zoekt de rest doodleuk de dames op om te paren. ‘Geniepige vrijers’, heten ze. Herten zijn daar lang niet uniek in. Bij sommige vissensoorten wachten zwakkere mannetjes tot een vrouwtje eitjes legt voor een sterker exemplaar, om die vervolgens pijlsnel zelf te bevruchten. Sommige hangvliegen lijken zelfs op vrouwtjes en verleiden een ander mannetje tot het geven van cadeautjes, die ze vervolgens gebruiken om snel zelf een vrouwtje mee te versieren. Of, zoals je vast wel eens gehoord hebt, wie niet sterk is, moet slim zijn!

Van reus naar dwerg

Voor iedereen die weleens een luiaard in een boom heeft zien hangen, valt het bijna niet voor te stellen dat deze dieren met hun trage, simpele levenswijze toch overleven. Sommige luiaards brengen hun hele leven in één boom door. Dit kan nooit het ‘overleven van de sterkste’ zijn, toch? Luiaards zijn verwant aan miereneters en gordeldieren. Net als hen waren de voorouders van de luiaards ooit grondbewoners, met grote, sterke klauwen om te graven en mierenhopen open te hakken. Die grondluiaards konden meer dan 5 meter lang worden en wogen een paar duizend kilo. Daar wil je geen ruzie mee, of wel soms? Toch hebben mensen misschien zoveel op deze reuzenluiaards gejaagd dat ze zijn uitgestorven. Of kwam dat misschien toch door klimaatverandering?

Reuzenluiaard
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Zo zag de reuzenluiaard er misschien uit...

Wat er ook is gebeurd met de grondluiaards, die krachtpatsers hebben het niet gered, terwijl veel minder sterke boomluiaards – die de sterke armen en klauwen van hun voorouders zijn gaan gebruiken om energiezuinig te klimmen en onopvallend te hangen – het wel hebben gered. Wie niet sterk is moet misschien maar sloom zijn?

Dodo
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
De dodo

Pechvogels

Als je uitgaat van het ‘overleven van de sterkste’, sterven dan ook alleen maar zwakke dieren uit? Dat denken veel mensen wel van de dodo. ‘Zo dom als een dodo’, hoor je wel eens, omdat dodo’s zich zomaar door mensen lieten vangen om op te eten. Of dat waar is, is niet helemaal duidelijk, maar mensen hebben de dodo wel binnen een eeuw laten uitsterven. Lag dat aan de dodo? Nee. De dodo deed het prima op zijn eiland Mauritius, waar geen gevaarlijke dieren waren om zich voor de verstoppen of te vluchten. De dodo paste daar prima!

‘Passen’ is ook een veel betere vertaling voor het ‘fit’ van ‘fittest’; ‘to fit’ betekent passen, zoals een puzzelstukje in een puzzel. De dodo paste prima op Mauritius, tot de mensen daar de hele puzzel veranderden, door van alles op het eiland te veranderen. Dat de dodo toen niet meer paste en uitstierf, zegt van alles over ons en eigenlijk niets over de dodo.

Ook interessant