Welk bot heb ik gevonden?

Matthijs Graner, 19 januari 2021

Heb je een bot gevonden? Hoe kom je er dan achter waar het in het lichaam hoort en van welk dier het is?

Ontdek het zelf

Om te bepalen welk bot je hebt gevonden, moet je het goed onderzoeken. Zitten er veel kleine gaatjes in? Dan weet je bijna zeker dat het inderdaad om een bot gaat. Het bot maakte onderdeel uit van een skelet. Skeletten bestaan uit zeven verschillende botgroepen. Om te beginnen onderzoek je onder welke botgroep jouw vondst valt. Kijk hiervoor goed naar de vorm. Vergelijk het met het plaatje hieronder. Ben je eruit? Scroll dan verder naar beneden en lees verder bij die botgroep.

 

Tips vooraf

  • Let op de vorm van het bot, niet op de kleur.
  • Let met name op de vorm van de gewrichten en gewrichtsvlakken (gladde stukjes).
  • Van veel botten heb je een linker en een rechter versie. Houd er rekening mee dat het door jou gevonden bot misschien het spiegelbeeld is van het gefotografeerde exemplaar.
  • De op de foto's aangegeven grootte is bedoeld als een indicatie. Zo kan een opperarmbeen van een paard 50 centimeter lang zijn, maar bijvoorbeeld ook 35 centimeter (afhankelijk van ras, geslacht, leeftijd).
Heb je een idee bij welke groep jouw bot hoort?
Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0

Lange, buisvormige botten

Dit zijn botten uit de voor- en achterpoten. De lange zijdes zijn buisvormig en glad en aan de uiteindes zitten gewrichtskoppen met scharnierpunten. Soms zitten er kleine uitsteeksels aan voor spieraanhechting.

Denk je dat jouw vondst in deze botgroep hoort? Klik dan hier om te onderzoeken van welk dier het zou kunnen zijn.

 

Bas Blankevoort I Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Lange, buisvormige botten, zoals de ellepijp en het opperarmbeen.
Bas Blankevoort I Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Platte botten, zoals de ribben.

Platte botten

Er zijn niet heel veel verschillende soorten platte botten. Als het plat en langwerpig is, gaat het meestal om een rib. Ribben beschermen de onderliggende organen van alle gewervelde dieren.

Denk je dat jouw vondst in deze botgroep hoort? Klik dan hier om te onderzoeken van welk dier het zou kunnen zijn.

*Is jouw bot plat, maar te breed om een rib te zijn? Misschien heb je dan een stuk schouderblad of heup, waar de kom vanaf gebroken is. Kijk dan hieronder bij 'botten met kom'. Sommige kleine platte botten kunnen ook van een schedel zijn. Denk jij dat je een schedelbot hebt gevonden? Kijk dan hieronder bij 'schedel en onderkaak'.

Botten met kom

Er zijn een aantal botten met kommen aan de uiteindes: het heupbot en het schouderblad. In de kom van dit bot valt het bovenbeen of de bovenarm. Wil je weten hoe een echt schouderblad eruit ziet? Bekijk de foto bovenaan dit artikel. Dit is een schouderblad van een mammoet.

Denk je dat jouw vondst in deze botgroep hoort? Klik dan hier om te onderzoeken van welk dier het zou kunnen zijn.

Bas Blankevoort I Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Botten met een kom.
Bas Blankevoort I Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Compacte botten, zoals het hielbot en het sprongbeen.

Compacte botten

Compacte botten zijn over het algemeen klein met weinig of geen uitsteeksels, maar met veel bollingen en gladde vlakken erin. Meestal gaat het om botten uit de voor- of achterpoten.

Denk je dat jouw vondst in deze botgroep hoort? Klik dan hier om te onderzoeken van welk dier het zou kunnen zijn.

Onregelmatige botten

De titel zegt het al: deze botten hebben allerlei uitsteeksels en zijn dus onregelmatig. Meestal gaat het om wervels. Er bestaan een aantal verschillende wervels zoals op het plaatje te zien is. De meeste zoogdieren hebben ongeveer vijftig tot zestig wervels.

Denk je dat jouw vondst in deze botgroep hoort? Klik dan hier om te onderzoeken van welk dier het zou kunnen zijn.

Bas Blankevoort I Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Onregelmatige botten, zoals wervels.
Bas Blankevoort I Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Schedel en onderkaak van een rund.

Schedel en onderkaak

De schedel en onderkaak vind je bijna nooit bij elkaar, omdat ze niet aan elkaar vast zitten. Bij jonge dieren zijn de schedeldelen nog niet aan elkaar vastgegroeid, dus je kunt ook een stukje schedel gevonden hebben. Soms is lastig te bepalen welk bot je precies in handen hebt, aangezien deze botten ook onregelmatig zijn. Een stukje onderkaak is daarentegen plat en makkelijker te herkennen omdat er tanden in zitten, of holtes waar de tanden in zaten.

Denk je dat jouw vondst in deze botgroep hoort? Klik dan hier om te onderzoeken van welk dier het zou kunnen zijn.

Overige botten

En dan zijn er nog een aantal botjes die niet onder de andere groepen vallen. Dit zijn bijvoorbeeld de hoornpit, knieschijven en hoefbotjes. De hoorns zitten over de hoornpit heen. De hoornpit bestaat uit bot en bevat vaak relatief grote gaatjes. Knieschijven zijn vaak halfrond en kunnen ook wat gaatjes bevatten. Hoeven zitten over de hoefbotten heen. Hoefbotten bevatten ook gaatjes en hebben vaak de vorm van de hoef die eroverheen zat.

Denk je dat jouw vondst in deze botgroep hoort? Klik dan hier om te onderzoeken van welk dier het zou kunnen zijn.

Bas Blankevoort I Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Hoornpit, knieschijf en hoefbeen.

Tip: heb je een bot op de Maasvlakte gevonden? Kijk dan op Oervondstchecker

Heb je een bot gevonden en kun je niet achterhalen wat het is? Stuur dan een mail met de vindplaats en scherpe foto's van het bot met een meetlint ernaast naar natuurvraag@naturalis.nl