Getty | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Korstmossen: het utopia voor insecten
Korstmossen zijn de mini-oerwouden van de stad en de natuur. Je vind ze op bomen, stenen en zelfs op plastic en beton! Korstmossen zijn het resultaat van symbiose: een schimmel en een alg werken samen om één soort te maken. Maar welke rol heeft korstmos nu eigenlijk in de natuur?
Onderdeel van:
Henk van Woerden - Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Streepkokerbeertje (Eilema complana).
Voedsel
Wist je dat er rupsen zijn die korstmossen eten? Een kleine groep nachtvlinders zijn echte ‘korstmosvreters’. Rupsen van zo’n 35 soorten nachtvlinders in Nederland eten korstmossen die op boomstammen of takken groeien. Vaak zijn deze vlinders te vinden op zandgronden, zoals duinen, heide en bosgebieden. De meest voorkomende soorten zijn ‘beertjes’ zoals het streepkokerbeertje. Deze eet als rups algemene korstmossen zoals groot dooiermos of gewoon schildmos. Er zijn ook vier soorten ‘korstmosuilen’, die niet alleen als rups korstmossen eten, maar als volwassen vlinder ook heel erg veel op korstmossen lijken! Maar het zijn niet alleen vlinders die korstmossen eten. Ook slakken, springstaarten, termieten, mijten en stofluizen vullen hun buikjes vaak met korstmossen.
Mimicry
Heel veel dieren over de gehele wereld lijken heel erg veel op korstmossen. Om ervoor te zorgen dat je niet opgegeten wordt is het een goed idee om heel erg te lijken op je omgeving. Als een dier heel erg op een korstmos lijkt, kan hij op een boomstam of een rots zitten alsof die onzichtbaar is! In Nederland bestaan meerdere soorten die heel erg lijken op korstmossen. De al genoemde korstmosuilen bijvoorbeeld. Maar ook soorten die geen korstmossen eten. De gevlekte groenuil bijvoorbeeld (Moma alpium), maar ook de korstmosspanner (Cleorodes lichenaria). In de regenwouden van Ecuador leeft een sabelsprinkhaan die een waanzinnige mimiek is van de daar voorkomende korstmos Markia hystrix. Bekijk het prachtige insect in dit filmpje. Er is ook een familie van vlinders die zakdragers heet, die als rups coconnetjes maken van dingen uit hun omgeving. Sommige daarvan gebruiken korstmossen. Hierdoor hebben ze een schutkleur en ontwijken ze hun vijanden. Een voorbeeld hiervan is de algenzakdrager Dahlica lichenella.
Korstmosspanner (Cleodes lichenaria).
Luc Knijnsberg - Waarneming.nl | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Gevlekte groenuil (Moma alpium).
Hans Jonkman - Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Rups van de algenzakdrager (Dahlica lichenella).
Jelle Devalez - Flickr | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Nestmateriaal
Korstmossen worden ook als nestmateriaal gebruikt. Verschillende vogels gebruiken korstmossen om hun nest te bouwen. In Nederland zien we dat vinken en staartmezen hun nesten bekleden met korstmossen. De staartmees bouwt een nest in de vork van een boom. Hij gebruikt hierbij spinnendraden om stukjes mos aan elkaar te kleven. Dan bedekt de staartmees de buitenkant van het nest met korstmossen. Hierbij gebruikt de mees soms wel 3000 stukjes korstmos! Ook kleine zoogdieren zoals de Europese rode eekhoorn (Sciurus vulgaris) en hazelmuisjes (Muscardinus avellanarius) bedekken hun nesten met materiaal uit hun omgeving. Vaak worden hierbij dus ook korstmossen gebruikt, zoals eikenmos (Evernia prunastri).
Neil Anderson | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Rode eekhoorn in nest van (korst)mos en takjes.
Schuilplek
Korstmossen zijn heel algemeen op bomen en stenen, en worden daardoor als schuilplek gebruikt door veel diersoorten. Hele kleine dieren zoals springstaarten, mijten en stofmijten zitten verstopt tussen de korstmossen. Als je goed kijkt, kan een korstmos lijken op een mini-oerwoud! De aanwezigheid van deze soorten trekt dan weer anderen aan, zoals mieren, hooiwagens en spinnen. Je ziet hierdoor vaak dat vogels tussen korstmossen op zoek zijn naar hun prooien. Zo zijn korstmossen in de natuur heel erg nuttig!
Deze onderzoekers weten hier wel wat van
-
Michael Stech
mossen- en korstmossenexpertWeet wel iets over:- Mossen
- Korstmossen
