Tim Claerhout

korstmossenonderzoeker
Elmer Lafeber, 22 november 2023

Stel je eens voor dat je een bijzondere wereld kunt ontdekken, recht onder je neus, midden in de stad. Een wereld vol kleurrijke structuren die je nooit eerder hebt opgemerkt. Dit is precies de wereld waar onderzoeker Tim Claerhout naar kijkt. Hij neemt ons mee op een reis om deze verborgen schatten te onthullen.

Wat is jouw belangrijkste rol binnen Naturalis?

‘’Bij Naturalis ben ik nauw betrokken bij een groot project genaamd Hidden Biodiversity. Mijn onderzoek draait om mossen en korstmossen in de stad en hoe de omgeving invloed heeft op de soortenrijkdom. Welke soorten zien we en waarom? Een deel van dit onderzoek bestaat uit Citizen Science.’’

‘’We hebben eerst onderzocht hoe de dikte van korstmos zich verhoudt tot het stadsmilieu. Dat is iets wat nooit is gedaan. Wat we zien is dat het stedelijk hitte-eilandeffect invloed heeft op korstmossen. In het centrum van de stad blijken bepaalde soorten dikker te zijn dan dezelfde soort buiten de stad. Dat is leuk want dan kun je nadenken over waarom dat zo is. We vermoeden dat de korstmossen in de stad meer water opnemen en zich zo beschermen tegen de hitte in de stad.’’

Rafael Martig | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Tim Claerhout met loep en eikenmos.
Arjan de Groot | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Groot dooiermos (Xanthoria parietina) close-up.

Waarom zijn korstmossen zo bijzonder?

‘’Voor ik begon te kijken naar korstmossen, was het me niet opgevallen hoeveel meer er eigenlijk groeit op een boom.  Je ziet korstmossen pas als je weet waar je naar moet kijken. Als je goed kijkt zie je fantastische structuren en mooie kleuren. Als je korstmossen open snijdt en kijkt naar de opbouw onder een microscoop is dat prachtig om te zien. Bijvoorbeeld wanneer je kijkt naar de apothecia, ofwel de voortplantingsorganen. Bij Groot dooiermos  hebben die een ontzettend mooie diep oranje kleur.’’

Hoe kunnen lezers bijdragen aan dit project?

‘’Iedereen kan meedoen. Je gaat naar buiten en zoekt vijf bomen die dicht bij elkaar staan, bijvoorbeeld in dezelfde straat of hetzelfde park. Vervolgens noteer je welke van de vijf vegetatieklassen je op de stammen ziet. Deze vegetatieklassen hebben wij opgesteld op basis van kleur en algemene uiterlijke kenmerken van bepaalde groepen mossen en korstmossen. We willen namelijk vermijden dat mensen naar specifieke soorten moeten zoeken, omdat dit het te ingewikkeld zou maken. Jouw waarnemingen geef je door op verspreidingsatlas.nl, waar bijvoorbeeld ook zoekkaarten te vinden zijn en alle andere informatie die je hiervoor nodig hebt. Eind 2026 hopen we genoeg data te hebben om iets te kunnen zeggen over de invloed van de warme stad op het voorkomen van korstmossen.’’

Tim Claerhout | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
QR code verspreidingsatlas korstmossen.

Help onderzoeker Tim via verspreidingsatlas.nl!

Waarom is wat jij doet zo belangrijk?

‘’De stad als ecosysteem telt steeds meer soorten. Door de klimaatopwarming komen hier dan ook steeds meer uitheemse soorten voor. Een ecosysteem met veel biodiversiteit zorgt voor minder virussen en plagen, doordat er meer natuurlijke vijanden zijn, denk aan vleermuizen die muggen vangen. Het zorgt ook voor een psychologisch effect: mensen zijn veel gelukkiger met groen om zich heen. Ook korstmossen komen veelal voor in dit stenige ecosysteem. Ze nemen veel CO2 en vervuilende stoffen op en worden door dieren gebruikt voor nestmateriaal. Ook dienen ze als leefomgeving voor kleine insecten die er ook nog eens van kunnen eten. Het is te veel om allemaal op te noemen!’’

Rafael Martig | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Tim Claerhout met korstmossen op takjes en boomschors.

Welke korstmossen ben jij in de buurt al tegengekomen? Gebruik een zoekkaart of de Obsidentify-app om je te helpen!