Dinosaurussen vinden en opgraven: zo werkt dat

Niels Waarlo, 4 juli 2017

Misschien heb je weleens botten of een heus skelet gezien van een echte dinosaurus, bijvoorbeeld in Naturalis. Maar hoe vind je nou zo’n beest? Als je op jacht bent naar dinosaurussen kun je in bijna elk land terecht, want dino's hebben overal geleefd. Je moet wel in de goede gesteenten zoeken en je moet weten waar je op moet letten. Met alleen het opgraven ben je er nog niet. Fossielen moeten ook nog uit het gesteente gehaald worden en dan pas kun je de botten bestuderen.

Waar vind je dinosaurussen?

Dinosauriërs kun je wereldwijd tegenkomen. Van alle werelddelen zijn dinofossielen bekend, zelfs op Antarctica. Zoek vooral in gesteenten die gevormd zijn op het land of vlakbij de kust, want alleen daar kom je je resten van dino’s tegen. Er leefden immers geen dinosaurussen in de diepe oceaan. Zoek daarnaast het juiste soort gesteente. In bepaalde soorten zandsteen lossen alle botten op, daar blijft zelfs geen afdruk over. Ook in vulkanisch gesteente blijft geen fossiel bewaard. Gesteenten moeten verder in de juiste tijd zijn afgezet, tussen de 230 en 66 miljoen jaar geleden, want alleen toen leefden er dinosaurussen.

De meeste kans om iets te vinden, heb je in door weer en wind verweerde rivierafzettingen in een droge omgeving. Daar ligt het gesteente mooi bloot omdat er nauwelijks planten groeien, waardoor je gemakkelijk grote gebieden kunt afzoeken. Onder meer de Gobiwoestijn in Mongolië, de Midwest in Noord-Amerika en gebieden in Argentinië zijn beroemde vindplaatsen. Onze Trix komt uit Montana in de Verenigde Staten, onze triceratopsen komen uit Wyoming, ook in de Verenigde Staten.

Een dinobot gevonden! En dan?

Als je eenmaal een dinobot ontdekt hebt, haal het dan voorzichtig uit de grond. Graaf om het bot heen en wikkel de bovenkant met gipsverband in. Graaf door en haal het met bot en al omhoog om het in zijn geheel naar het laboratorium mee te nemen. In het laboratorium worden de botten uit het gesteente gehaald, gereinigd en zo nodig verstevigd met een kunststof.

Als je veel geluk hebt, vind je de botten zoals ze ooit aan elkaar zaten. Als je alleen een hoop losse botten vindt, wordt het moeilijker om het skelet in elkaar te zetten. Ook dan kun je uitvissen waar het bot in het skelet thuishoort, door goed naar de vorm van de botten te kijken en door de botten met andere dinoskeletten te vergelijken. Heb je niet alle botten van de dino gevonden, dan kun je vaak toch een compleet skelet maken. Soms heb je bijvoorbeeld wel de rechterpoot, maar niet de linkerpoot. Maak dan de linkerpoot in spiegelbeeld na, dan heb je een rechterpoot. Dit is ook bij Trix gedaan. Mis je dan nóg botten, maak ze dan na van een dino die erg op je 'eigen' dino lijkt. Natuurlijk blijven er tijdens het opzetten van een skelet altijd vragen over die niet helemaal te beantwoorden zijn. Soms vergissen wetenschappers zich en leren we pas na verder onderzoek of door nieuwe vondsten hoe het beter moet.

Rechter kuitbeen van de T. rex

Zand verwijderen van een T. rex bot met een kwast

Soms is het priegelwerk: zand verwijderen met een kwast

Leuk die botten, maar hoe zag de dino er echt uit?

Als je eenmaal een skelet in elkaar gezet hebt, kun je er spieren overheen boetseren. Als je daaroverheen een huid aanbrengt, ontstaat een mooi model van een dino. Het is veel werk, maar al dat boetseerwerk levert een nauwkeurig model van de dino op. Aan de vorm en de randen van de botten zie je waar de spieren precies vast zaten en hoe dik de spieren waren. Soms is door afdrukken bekend hoe de dinohuid eruit zag, span dan de nagemaakte dinohuid over de spieren. Het is jammer dat we de kleuren van dinosaurussen niet kennen. Natuurlijk blijven er, behalve over de kleur, meer vragen over waar geen antwoord op is. Men heeft dus al wel een aardig idee van het uiterlijk van de meeste dino's, maar er valt nog steeds veel te leren.

Waar had Trix veren? Waarvoor zou ze die gehad hebben, denk je?

Meer weten over graven naar dino's? Ga dan mee op expeditie!