Verrassende maanvis

Manon Laterveer-de Beer, 12 november 2018

De maanvis is een verrassende vis. Zo heeft deze soort de schattigste jonkies. Met hun stekels zijn het net zwemmende speldenkussens. Wat heeft de maanvis nog meer in huis?

Onderdeel van:

Wetenschappelijke naam

Mola mola

Verspreiding

Gematigde en tropische oceanen

Afmeting

1,8 meter lang, 2,4 meter hoog

Aliens in de zee. Vooraanzicht van een maanvis-baby.

300 miljoen eitjes

Maanvissen zijn grote vissen die in alle oceanen leven. Ze hebben verrassende eigenschappen. Moeder maanvis legt bijvoorbeeld wel 300 miljoen eitjes per keer. Dat is bijna 20 keer zoveel als het aantal mensen dat in Nederland leeft. Met die hoeveelheid breekt zij alle records. Want er is geen enkel ander gewerveld dier bekend dat zoveel eitjes maakt. Wat het betekent dat jonge maanvisjes allemaal stekels hebben, weten onderzoekers niet. “Het zou te maken kunnen hebben met bescherming tegen vijanden,” zegt Ronald de Ruiter, collectiebeheerder vissen bij Naturalis. “Zulke baby-maanvisjes hebben we ook in onze collectie. Maar klein of groot, alle maanvissen vind ik bijzonder.”

Waarom denk jij dat het handig is voor een baby-maanvis om stekels te hebben?

De molensteen

In totaal zijn er zes soorten maanvissen bekend, waaronder vier van het geslacht Mola. Dat is het Latijnse woord voor molensteen. Het verwijst naar de vorm van de vis. Een molensteen − vroeger gebruikt om granen fijn te malen − is een robuuste, afgeplatte steen. Omdat de maanvis alleen uit een kop lijkt te bestaan, een treffende vergelijking. Aan de rug- en buikzijde van de vis zit een lange vin. Bij het zwemmen bewegen de twee vinnen gelijktijdig heen en weer. Zijn uitsteeksels maken dat de maanvis vaak hoger dan lang is. Een echte staartvin heeft hij niet, want de bijbehorende ondersteuning vanuit het skelet ontbreekt. Het skelet zelf bestaat uit been, net als bij mensen. De maanvis is de grootste beenvis, ook hier slaat hij alle records.

Ilse Reijs and Jan-Noud Hutten - Flickr | Licentie: CC BY 2.0

De maanvis wordt ook wel ‘zwemmende kop’ genoemd.

Alexandre Roux - Flickr | Licentie: CC BY-NC-SA 2.0

Typische houding van de maanvis, vlak onder het zeeoppervlak.

Zon of maan?

In het Nederlands heet de maanvis maanvis. Maar zijn Engelse naam luidt: sunfish. Wat is het nou, zon of maan? Eigenlijk is sunfish wel heel goed gevonden. Want de maanvis is een zonaanbidder. Hij dobbert graag op zijn zij aan de oppervlakte, dan lijkt het alsof hij ligt te zonnen. Onderzoekers hebben verschillende verklaringen waarom het dier dit doet. In de eerste plaats is bekend dat de maanvis een geliefde gastheer is voor allerlei parasieten. Aan het zeeoppervlak zouden vogels hem makkelijk een schoonmaakbeurt kunnen geven. Een andere mogelijke functie van het zonnebaden is opwarming. Omdat maanvissen regelmatig op grote diepten in zee verblijven − waar het flink koud is − geen onlogische verklaring.

Smaakloos menu

Wat de maanvis lekker vindt, is al even vreemd als zijn uiterlijk. Volwassen maanvissen leven hoofdzakelijk van kwallen, waar ze op grote diepte naar jagen. Wat zit daar voor smaak aan? Als je weet dat kwallen voor 95 procent uit water bestaan, vraag je je bovendien af hoe de maanvis het op zo’n menu volhoudt. Jonge maanvisjes eten gevarieerder. Zij leven bijvoorbeeld van sponzen, kreeftachtigen, zeegras en kleine visjes. Dit betekent dat zij hun voedsel zowel in dieper als ondieper water zoeken. “Soms spoelen maanvissen dood aan langs onze kust,” zegt Ronald. “Die komen dan in onze collectie terecht, voor verdere bestudering.”