Alleenstaande bijenmoeders

Marianne Benning, 31 januari 2018

Er is één bijensoort die iedereen kent. Jij vast ook. Deze soort leeft in een groot volk in een kast of korf, met één koningin en duizenden werksters. Niet alle bijen leven als volk. Van de 350 Nederlandse bijensoorten leven ongeveer 270 soorten alleen, solitair zeggen bijenkenners.

Onderdeel van:

Metselbijen
André Karwath I Licentie: CC BY-SA 2.5
Metselbijen

Een nest voor jezelf

Een vrouwelijke solitaire bij leeft alleen. In de lente, tijdens de paartijd, heeft ze allemaal mannetjes om zich heen. De darren (mannetjes) willen allemaal met haar paren. Na de paring is ze weer alleen. Het vrouwtje bouwt een nest in de grond, in gangetjes in dode bomen of in een holle stengel. In die ruimte bouwt ze babykamers (broedcellen) en vult deze met stuifmeel en nectar uit bloemen. Dan legt ze in de broedcel een eitje, sluit de deur en… verdwijnt!

Zelfstandig

De vrouwtjesbij kijkt nooit meer om naar haar larven en ook het mannetje is nergens meer te bekennen. Zielig? Nee hoor, helemaal niet. De kleintjes hebben een goede voorraad voedsel en zijn veilig in een hun eigen kleine kamertje. Uit het ei gekropen eet de larve zich helemaal vol. Dan verpopt hij zich. Na de winter, als er weer nieuwe bloemen bloeien, verschijnt de jonge bij.

De naam verklapt het!

Waar leven solitaire bijen? Bijennamen verklappen vaak al waar of hoe ze hun nest bouwen. Neem bijvoorbeeld de zandbij, houtbij of behangersbij. Wat dacht je van de metselbij? Die gebruikt vochtig zand of leem om broedcellen te metselen. Een bijensoort die wel een heel speciaal plekje heeft voor haar nest heet: de gouden slakkenhuisbij!

Dicht bij elkaar

Solitaire bijen zorgen alleen voor zichzelf. Toch leven veel solitaire bijen dicht bij elkaar in de buurt. Goede nestplekken zijn niet makkelijk te vinden, vaak is het te nat, te koud, te groot of te donker. Ligt een dode boomstam in de zon dan bouwen meer vrouwtjes daar een nestje. Hetzelfde geldt voor een fijne, zonnige zandberm of bramenstruik. Een nadeel voor de dames: je moet zoeken naar voedsel in dezelfde omgeving als de anderen. Bij elkaar leven heeft ook een voordeel: in de lente vinden jonge mannetjes en vrouwtjes elkaar gemakkelijk!

Noem voor- of nadelen van dicht bij elkaar wonen?

Dezelfde voordeur

Er zijn ook bijensoorten die deskundigen ‘communaal’ noemen. Verschillende alleenstaande moeders bouwen hun broedcellen (babykamers) dan achter één nestingang. Ze gebruiken dezelfde voordeur, soms met wel honderd bijen bij elkaar. Van buitenaf lijkt het net een sociaal bijenvolk. Schijn bedriegt, iedereen is binnen op zichzelf aangewezen.

Tweekleurige slakkenhuisbij
František ŠARŽÍK I Licentie: CC-BY-3.0
De solitaire tweekleurige slakkenhuisbij

Sociaal, half sociaal en asociaal!

Er zijn dus verschillende manieren waarop bijen leven. Samen, als volk zoals de honingbij of alleen, zoals de solitaire bijen. Er zijn ook nog bijen die een slimme, maar gemene truc uithalen! Je zou ze misschien wel asociale bijen kunnen noemen… Koekoeksbijen bouwen zelf geen nest en verzamelen geen voedsel. Zij leggen hun eitjes in het nest van een ander! Dat is zeker geen uitzondering, een vierde van alle bijensoorten in Nederland leeft zo. Nieuwsgierig? Lees hier meer!

Ook interessant