Arike Gill - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
De grote vraag
De indeling van de collectie hangt samen met de onderzoeksvragen die worden gesteld. Arike Gill beheert de stenen- en mineralencollectie. “Je gaat er altijd vanuit hoe mensen iets willen gebruiken,” zegt ze. “Hoe kun je dan het makkelijkste zoeken?” Een wetenschapper die mineralen onderzoekt, stelt vaak andere vragen dan iemand die gesteenten onderzoekt. Daarom is de collectie gesplitst in twee groepen: mineralen en gesteenten.
Mineraal of gesteente?
Een mineraal heeft een specifieke chemische samenstelling en kristalstructuur. Als een mineraal de ruimte heeft om helemaal uit te kristalliseren, ontstaat daarom een mooie, regelmatige vorm: een kristal. Door naar die kristalstructuur en chemische stof te kijken, is elk mineraal in zijn eigen groep in te delen. Zo bestaat er bijvoorbeeld zout, pyriet, en kwarts. Gesteente bestaat uit een mengsel van verschillende mineralen, of zelfs uit een mengsel van verschillende stenen. Gesteenten vormen geen kristal, daarom moeten ze op een andere manier worden ingedeeld.
Verschillende kristalroosters van koolstof. Het sterke en harde diamant (a) en het zachte grafiet (b).
mstroeck | Licentie: CC BY-SA 3.0
Kwarts vormt vaak kristallen die een beetje op een potlood lijken. Ze zijn langwerpig, met een zeshoekige doorsnede en een puntig uiteinde.
Petra Sonius - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Deze zoutkristallen hebben een kubusvorm.
Petra Sonius - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Pyriet kan ook een kubusvormig kristal hebben.
Henk Caspers - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Bergkristal Naturalis foto Taco van der Eb
Bergkristal Naturalis foto Taco van der Eb | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Mineralen in groepjes
Vroeger waren mineraalonderzoekers vooral benieuwd naar welke mineralen op één vindplek werden gevonden. Dus deelden ze de mineralen in op basis van de vindplaats. Nu zijn de vragen vaak anders: veel onderzoekers willen dezelfde mineralen vergelijken uit verschillende gebieden, bijvoorbeeld alle amethisten. Daarom deelt Naturalis de mineralencollectie nu vooral in op groep. Mineralen met dezelfde soort chemische samenstelling komen dan bij elkaar te liggen. Die indeling is een stuk veiliger, want sommige mineralen zijn gevaarlijk, zoals asbest. Als je mineralen indeelt op type, komt alle asbest bij elkaar te liggen, dat is wel zo veilig.
In deze lade liggen amethisten bij elkaar.
Arike Gill - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Asbest tussen andere mineralen. Een sticker geeft aan dat je voorzichtig moet zijn.
Arike Gill - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
En gesteente dan?
Gesteenteonderzoekers willen juist wel weten welke verschillende stenen in één bepaald gebied voorkomen. Ze bepalen bijvoorbeeld de ouderdom van gesteente uit een bepaald gebied of kijken met een speciale microscoop uit welke mineralen het bestaat. Daarvoor gebruiken ze slijpplaatjes: flinterdunne stukjes steen. Onderzoekers gebruiken de gesteentecollectie ook om zich voor te bereiden op expedities. “Ze kijken dan eerst wat er in de collectie ligt,” zegt Arike. “Zo kunnen de onderzoekers zien welke gebieden interessant zijn voor hun onderzoek.” Daarom is het handiger om de gesteenten op land te sorteren.
Onderzoekers bekijken slijpplaatjes met een microscoop.
Wikimedia - woudloper | Licentie: CC BY-SA 1.0
Zo ziet een slijpplaatje eruit onder de microscoop.
Kevin Walsh - Wikimedia | Licentie: CC BY 2.0
Meteorieten hebben een eigen kast
Meteorieten liggen apart opgeslagen. Hoewel deze stenen een reis door de dampkring hebben doorstaan, zijn ze op aarde heel kwetsbaar. IJzermeteorieten roesten makkelijk door water uit de lucht. Daarom liggen de meteorieten in een speciale klimaatkast waar de lucht precies goed is om ze in topconditie te houden.
Arike laat twee meteorieten uit de klimaatkast zien.
Anne Smits - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Goed gevonden
Er wordt bij Naturalis hard gewerkt om de duizenden stenen en mineralen op te slaan. Een slimme indeling kost misschien wat moeite, maar alle objecten zijn makkelijk terug te vinden.
