Elaine van Ommen Kloeke

programmamanager ARISE
Elmer Lafeber, 20 december 2023

In de collectietoren van Naturalis vinden we enorm veel verschillende soorten planten, dieren en schimmels. Maar buiten kun je natuurlijk ook van alles vinden dat leeft; kevers, vlinders, vogels en allerlei andere dieren, planten en schimmels. Hoe herken je een soort? Hoe weet je waar een ijsvogel voorkomt en hoe klinkt die eigenlijk? Naturalis-medewerker Elaine van Ommen Kloeke brengt al deze informatie samen op één plek.

Bart Braun | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Vlinders uit de collectie van Naturalis.

Wat doe je bij Naturalis?

"Ik ben programmamanager van ARISE. Mijn rol is het aansturen van een grote opdracht die gefinancierd wordt door de overheid, waarbij Naturalis ook betrokken is. Onze opdracht is om alle soorten van Nederland te kunnen herkennen met nieuwe technologie. Met name met behulp van DNA en kunstmatige intelligentie. Op dit moment staan er zo'n 45.000 soorten in het Nederlandse soortenregister, voornamelijk dieren en planten. Wij willen zoveel mogelijk informatie over soorten verzamelen om te kunnen bepalen waar een bepaalde soort voorkomt. We stellen daarvoor vragen als: heeft Naturalis van die 45.000 geregistreerde soorten ook exemplaren in de verzameling? En hebben we DNA van deze soorten?’’

‘’Ook gebruiken we diverse sensoren zoals camera’s, geluidsopname-apparatuur en radars om soorten te herkennen. Dezelfde technologie die gebruikt wordt voor gezichtsherkenning, kunnen we nu ook inzetten voor de herkenning van diersoorten. Om dat te kunnen doen hebben we veel informatie nodig. De systemen waarin die informatie staat moet met elkaar kunnen praten en daar komt veel data-software en kunstmatige intelligentie bij kijken. Vanuit ARISE proberen we alles digitaal samen te brengen op één overzichtelijke plek.’’

Rotem Zilber - Universiteit van Amsterdam | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Een DIOPSIS-camera in het veld.
Jacob Kamminga - Ecomoni | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Een koolmees met rupsen, vastgelegd door een ''slim vogelhuisje''.

Wat wordt er waargenomen met al die sensoren?

We hebben ongeveer tweehonderd sensoren in het veld staan, in totaal acht verschillende types. Dat grote groene apparaat waarmee ik op de foto sta is de DIOPSIS-camera. Die is ontwikkeld om insecten te monitoren door foto’s te maken. Die foto’s worden geüpload via een mobiel netwerk en kunstmatige intelligentie bepaalt dan of er bijvoorbeeld een mug of nachtvlinder te zien is. Naast de DIOPSIS-camera zijn er nog zeven andere sensoren. Er zijn ‘’slimme vogelhuisjes’’ die video-opnames maken, zoals van een pimpelmees of koolmees, maar ook wildlife-camera’s, die zoogdieren beter in de gaten houden. We gebruiken ook hoverfly-camera’s die voor zweefvliegen en andere bestuivers zijn bedoeld die niet graag op het gele vlak van de DIOPSIS-camera gaan zitten. Ook zijn er audio recorders zoals AudioMoth, die bijvoorbeeld geluiden van sprinkhanen opnemen.’’

Hoe ben je hier terechtgekomen?

"Ik ben ecoloog en gepromoveerd in de bodemecologie. Ik heb bij verschillende universiteiten gestudeerd waar ik me onder andere heb verdiept in mariene- en gedragsecologie. Na mijn promotie heb ik gewerkt aan het bouwen en managen van digitale platformen. Mijn ecologische en digitale kennis kwamen dus mooi samen bij ARISE, waar ik bijna drie jaar geleden ben begonnen.’’

Rafael Martig | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Elaine met een vlinderdoos.
Universiteit van Amsterdam | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Een vos die is vastgelegd door een Wildlife-camera.

Waarom is dit project zo belangrijk?

‘’Volgens mij is de boodschap inmiddels wel geland dat het in Nederland niet zo goed gaat met de biodiversiteit. ARISE is een soort digitale scheidsrechter die helpt dat te verbeteren. Het gaat het biodiversiteitsverlies niet per se keren, maar het is wel een middel om onderzoekers en beleidsmedewerkers te helpen om hier meer grip op te krijgen.’’

Wat doe jij al om de biodiversiteit een handje te helpen? Check voor info en tips https://www.naturalis.nl/wetenschap/biodiversiteit.