Deze vissen zetten hun wereld op de kop

Niels Kerstes, 2 september 2020

De meeste vissen zwemmen net zoals wij dat meestal doen: met hun buik richting de bodem en hun rug richting de lucht. Toch zijn er ook vissen die altijd op hun zij of op hun rug zwemmen. Welke vissen doen dat? En waarom eigenlijk?

Onderdeel van:

Platvissen zwemmen op hun zij

Wanneer platvissen uit hun eitje kruipen, zwemmen ze als de meeste vissen: met hun buik aan de onderkant. Ze zien er ook uit als “normale” jonge vissen: hun ogen, mond en vinnen zitten op de standaard plekken. De visjes zwemmen rond in het open water en eten daar vooral plankton.

Als de platvisjes ouder worden, gebeurt er iets opmerkelijks: hun lichaam verandert en ze gaan op hun zij zwemmen. Het lichaam strekt zich uit en wordt platter. De ogen van de vissen verplaatsen zich, zodat ze allebei aan één zijkant komen te zitten. Deze kant wordt de bovenzijde van de vis en wordt meestal bruinig van kleur. De andere kant, de onderzijde, wordt wit. Met hun platte lichaam en goede schutkleur zijn de vissen helemaal klaar voor het leven op de zanderige zeebodem.

Flickr I Alyce Santoro | Licentie: CC BY-NC-ND 2.0

Platvissen die net uit hun ei zijn gekropen, zwemmen “rechtop”. Later verandert hun lichaam en gaan ze op hun zij zwemmen.

Deze tarbot is dankzij zijn schutkleur amper zichtbaar op de zeebodem.

Wikipedia I Luc Viatour | Licentie: CC BY-SA 3.0

Scheermesvissen met hun kop omlaag

Gestreepte scheermesvissen doen hun naam eer aan: ze hebben veel weg van ouderwetse scheermessen met een donkere streep erop. Deze vissen zwemmen opvallend genoeg met hun kop omlaag. Op deze manier verstoppen ze zich bij gevaar tussen vertakte koralen, of duiken ze diep weg tussen de stekels van zee-egels. Knap roofdier dat ze daar te pakken krijgt!

Youtube I Caters Clips | Licentie: CC BY

Een groepje gestreepte scheermesvissen.

Wikipedia I Haps | Licentie: CC BY-SA 3.0

Twee Afrikaanse rugzwemmers.

Deze meerval is er ondersteboven van

Zijn er ook nog vissen die echt ondersteboven zwemmen, met hun buik omhoog? Jawel! Afrikaanse rugzwemmers doen het. Deze kleine meervallen leven in Congo en gaan vooral ‘s nachts op zoek naar voedsel: insecten, kleine kreeftachtigen en planten. Waarom doen ze dat ondersteboven?

Als de vissen op hun rug zwemmen, zit hun mond aan de bovenkant. Onderzoekers vermoeden dat de meervallen zo makkelijker prooidiertjes vangen die op of bij het wateroppervlak leven. Andere wetenschappers twijfelen aan deze uitleg. Er zijn genoeg andere vissen die prooien vangen aan het wateroppervlak, maar die toch gewoon “rechtop” zwemmen. Misschien heeft het wel iets te maken met het ademen van de meervallen? Ze hebben kieuwen, waarmee ze zuurstof uit het water halen. Maar als er weinig zuurstof in het water zit, zwemmen de vissen naar het wateroppervlak om daar lucht te happen. Misschien lukt dat beter wanneer ze ondersteboven zwemmen?

Waarom denk jij dat deze meervallen op hun kop zwemmen?