Orchideeën bestaan al meer dan 80 miljoen jaar en in die periode hebben ze de gekste vormen gekregen. Barbara Gravendeel onderzoekt hoe het komt dat de bloemen vaak zo ingewikkeld in elkaar zitten. “Orchideeën zijn wat mij betreft minstens net zo cool als dinosauriërs.”
"Ik ben een zogenoemde ‘orchidoloog’, dat betekent dat ik orchideeën onderzoek. De meeste bloemen lokken bestuivers met nectar, maar veel orchideeën niet. Ze houden hun bestuivers voor de gek. Sommige orchideeën hebben bijvoorbeeld bloemblaadjes die lijken op een vrouwtjesinsect. Daar willen mannetjesinsecten dan mee paren. Ik vraag me af hoe dat fenomeen ontstaan is, dus dan ga ik op onderzoek uit."
"Jazeker. Ik krijg namelijk ook veel vragen van bijvoorbeeld vakantiegangers, biologen en boswachters die een onbekende orchidee hebben gezien. Zo was er laatst een boswachter uit Brabant die een probleem had met een nieuwe orchidee. Wandelaars liepen allemaal van het pad af om de mooie bloemen te bekijken waardoor ze nestjes van zeldzame zweefvliegen kapot trapten. De boswachter snapte niet waar de bloemen vandaan kwamen. Toen bleek het uiteindelijk om ontsnapte tuinorchideeën te gaan die niet in het wild voorkomen! Ze zijn snel van het terrein verwijderd, zodat ze zich niet verder konden verspreiden."
"Je zou het misschien niet denken, maar plakplaatjes. Die kunnen we in de buurt van een orchidee ophangen om kleine insecten te vangen die de bloem bestuiven. Deze blijven samen met de pollenklompjes aan de lijm plakken en kunnen we daarna meenemen naar het lab. In het lab kunnen we de lijm daarna weer oplossen zodat we de insecten en pollen kunnen bestuderen. Zo weten we welke insecten welke bloemen bestuiven."
"Wie mij erg motiveren zijn gastmedewerkers Jean Claessens en Jacques Kleynen. Ze maken allebei ongelooflijk mooie foto’s en filmpjes van orchideeën en hun bestuivers. Ze hebben daar veel voor over. Terwijl de meeste mensen tijdens hun vakantie lekker op het strand liggen, zitten Jan en Jacques met hun echtgenotes vaak de hele dag op een koude bergtop, om die bestuivers te fotograferen. En dat terwijl ze al met pensioen zijn. Ik hoop dat als ik over vijfentwintig jaar met pensioen ga, ik net als hen nog steeds zo enthousiast mijn steentje bij kan dragen aan onze kennis over de natuur."
"Ik ben nu druk bezig met het onderzoeken van zelfbestuivende orchideeën. Dat is belangrijk onderzoek voor vanillekwekers. Echte vanille is zo duur omdat vanille-orchideeën allemaal met de hand bestoven moeten worden. Hun natuurlijke bestuivers, tropische bijen, zijn namelijk zeldzaam en komen niet voor in plantages. Als het lukt om een vanille-orchidee te ontwikkelen die zichzelf bestuift, wordt het veel makkelijker om vanille te maken."
