Naturalis heeft 5 miljoen planten in de collectie. Sommige zijn zelfs al 450 jaar geleden verzameld. Collectiebeheerders doen er alles aan om de planten goed te houden, zodat wetenschappers ze tot de verre toekomst gebruiken voor onderzoek. Maar hoe bewaar je planten zo, dat ze een eeuwigheid meegaan?
Marnel Scherrenberg is een van de beheerders van de plantencollectie. “Bij Naturalis hebben we twee manieren om een plant te bewaren: nat en droog. De natte collectie bestaat uit zo’n 150.000 planten die voornamelijk bewaard worden in potjes alcohol. De droge collectie bevat nog véél meer planten. Zeker 4,5 miljoen exemplaren worden droog bewaard op een herbariumvel: een vel papier met daarop een platgedrukte gedroogde plant.”
Planten op alcohol zien er nog net zo uit als toen ze nog bloeiden. Door het glazen potje kan je ze van alle kanten bewonderen. Ze hebben wel veel van hun kleur verloren omdat de pigmenten oplossen. Maar de potjes moeten goed in de gaten worden gehouden, vertelt Marnel. “Een belangrijk kenmerk van alcohol is dat het verdampt. Als een potje niet goed dicht zit kan een plant droog komen te staan en gaan schimmelen. Daarom vullen wij als collectiebeheerders zo nu en dan de potjes bij.”
Bij het maken van een herbariumvel komen andere technieken kijken. De plant wordt eerst platgedrukt tussen kranten met iets zwaars erop. Daarna wordt het pakketje gedroogd in een droogoven. Hoe sneller dat gebeurt, hoe beter de kleur behouden blijft. “Gedroogde planten behouden hun kleur beter dan op alcohol, maar een nadeel is dat bloemetjes vaak krimpen door het drogen. Het kost minder moeite om ze goed te houden dan planten die in alcohol bewaard worden en doordat ze platgedrukt zijn kan je ze handig opstapelen in de opslag.”
In de botanische collectie van Naturalis worden naast planten ook paddestoelen, slijmzwammen, korstmossen en stukken hout bewaard. “Die slaan we net even anders op'', zegt Marnel. ''Paddenstoelen bewaren we gedroogd in zakjes of doosjes, want ze worden slap in alcohol en platdrukken is ook niet mooi. Voor slijmzwammen gebruiken we luciferdoosjes, voor korstmossen convolutes (een opgevouwen stuk papier) en grote stukken hout liggen los in de opslag. Elk object dat binnenkomt bij de botaniecollectie en niet de alcohol in gaat, moet eerst drie dagen de vriezer in. “Zo doden we alle beestjes en bacteriën die de planten anders zouden opeten.”
“Of je een plant écht voor de eeuwigheid kan bewaren durf ik niet te zeggen. Hoe lang een plant goed blijft ligt niet alleen aan de manier van bewaren, maar ook hoe goed je voor de plant zorgt. Maar als je dat goed doet, dan denk ik dat een bewaarde plant het langste meegaat als herbariumvel.”
