Hoe bijzonder zou het zijn om miljoenen jaren bewaard te blijven? Om als fossiel gevonden te worden door wezens uit de toekomst? De kunst is om niet te bederven en niet opgegeten te worden door aaseters. In de natuur zijn hier talrijke manieren voor. Hier de tien beste op een rij.
Wie bedekt raakt met zand blijft goed in vorm. Trix, de T. rex van Naturalis lag onder een dikke laag rivierzand. Haar skelet werd luchtdicht afgesloten en verging daarom niet. Zand is licht. Hierdoor heeft Trix de mooist bewaarde T. rex botten ter wereld.
Klei is als een zware deken. De Plateosaurus van Naturalis zakte ooit weg in een grote modderpoel. Platte kleideeltjes sloten het lichaam luchtdicht af. Jaren later werd het prachtige dinosaurus skelet in Zwitserland blootgelegd. De rondingen zijn door het gewicht van de klei helaas wat afgeplat.
Gletsjers en bevroren bodems (permafrost) zijn als gevulde vriezers. Compleet bevroren mammoeten duiken soms op uit het smeltende ijs. Huid, haar, ingewanden, zelfs het DNA is bewaard gebleven van deze behaarde olifanten met enorme slagtanden. Siberië en Alaska staan bekend om hun diepvriesmammoeten.
Het is zeldzaam, maar het kan: bewaard blijven in lava. Een piepklein deel van alle fossielen op aarde wordt aangetroffen in vulkaniet, oftewel vulkanisch gesteente ontstaan uit lava of as. In Turkije vond men zelfs een schedel van een neushoorn, die op deze manier was ‘doodgekookt’.
Is zout een middel om fossiel in te worden? ‘Op zoutvlakten groeit niets’ legt onderzoeker Lars van den Hoek Ostende van Naturalis uit. ‘Er is dus weinig leven om te fossiliseren. Daarnaast is zout flexibel. Fossielen gaan daar kapot van.’ Collega Hansjorg Ahrens vult aan: ‘Van fossielen in steenzout (haliet) ken ik geen voorbeelden. Wel van een wolharige neushoorn, die in Sturania met huid en organen in olie- en zoutrijk zand bewaard bleef. Mag dat ook?’
Grottenberen, grottenleeuwen en grottenhyena’s danken hun namen aan hun vindplaats. Koele, donkere grotten zijn kerkhoven vol botten van ijstijddieren. Er leven nauwelijks schimmels, bacteriën, aaseters of planten die met hun zure wortels botten aantasten. Overleden de dieren tijdens hun winterslaap?
Om een mummie te worden moet een lichaam uitdrogen, bijvoorbeeld in een woestijn. Een mummie behoudt zijn skelet, huid en zachte delen. Kleine, dunne dieren worden vaker mummies. Ze hebben weinig vet. In vet zit vocht dat de ontbinding versnelt.
Dode vissen komen uiteindelijk in het slib van de bodem terecht. Slib bevat weinig zuurstof. Bacteriën die lichamen laten wegrotten hebben zuurstof nodig. Zonder zuurstof ontbindt een dier niet. Langzaam verandert het slib met de dierlijke resten door druk en tijd in steen. Deze versteende bodems bevatten de meeste fossielen ter wereld! Je ziet ze in vloeren, muren en drempels.
Als plantaardige resten (hout, steenkool) in de aarde luchtvrij verhitten, ontstaat teer. In deze zwarte, stroperige substantie raken soms dieren gevangen. In Los Angeles is zo’n teerput, of asfaltmeer. Hier werden honderden fossielen gevonden van planten, insecten en uitgestorven dieren, waaronder tientallen sabeltandtijgers.
Misschien wel de zuiverste manier om fossiel te worden: in hars terecht komen. Hars is een kleverige, gele vloeistof uit naaldbomen. Insecten plakken erin vast. Later versteent hars tot barnsteen. In deze heldere gele stenen zijn perfect bewaarde diertjes ontdekt.
