Op zoek naar de oren van insecten

Horen met de voorpoten

Sabelsprinkhaanmannetjes maken geluid door hun vleugels over elkaar te wrijven. Op deze manier hopen ze vrouwtjes te lokken. Dat werkt natuurlijk alleen als de vrouwtjes het geluid ook horen. Maar heb jij wel eens een insect met oren gezien?

Gelukkig voor de mannetjes horen sabelsprinkhanen wel geluid. Dat doen ze met speciale organen die op hun voorste poten zitten. Per poot hebben sabelsprinkhanen twee trommelvliezen, die het geluid opvangen.

Een sabelsprinkhaan met pijlen bij de trommelvliezen

Didier Descouens, Wikimedia Commons | Licentie: CC BY-SA 4.0

Een sabelsprinkhaan. De pijltjes laten zien waar de trommelvliezen zitten.

Horen met je achterlijf

Bij insecten die geluid horen, zitten de “oren” niet altijd op hun poten. Ze kunnen zich bijna overal op het lichaam bevinden. Bij de grote wasmot zitten de oren aan de onderkant (de kant waar ook de poten zitten) van het achterlijf.

Een grote wasmot

Adny Reago and Chrissy McClarren, Flickr | Licentie: CC BY 2.0

Deze motten zijn in staat om hele hoge geluiden te horen. Dat is niet toevallig. Vleermuizen, die graag motten eten, gebruiken echolocatie om prooien te vinden. Daarvoor maken ze hoge geluiden. Zo hoog, dat mensen ze meestal niet horen. Deze geluiden weerkaatsen tegen allerlei oppervlakken, een muur of een vliegende mot bijvoorbeeld. Door goed naar het teruggekaatste geluid te luisteren, weten de vleermuizen precies waar een mot vliegt. Zodra een mot het hoge geluid van een vleermuis opvangt, duikt hij dan ook snel weg.

Waar op je lichaam zou jij een extra set oren willen?

Horen met antennes

Bzzzzzzzz… Krijg je er al kriebels van? Voor veel mensen zijn weinig geluiden zo vervelend als een zoemende mug. Maar muggenmannetjes die op zoek zijn naar een vrouwtje, horen het gezoem maar al te graag. Muggen horen met hun antennes. Daar zitten haartjes op die geluiden opvangen. De antennes van mannetjesmuggen zijn erg opvallend en zitten vol met lange haren. De antennes van vrouwtjes zijn een stuk minder indrukwekkend: het zijn dunne sprietjes met korte haartjes erop.

Aziatische tijgermug, mannetje en vrouwtje

Links het mannetje van de Aziatische tijgermug, rechts het vrouwtje. Het mannetje heeft duidelijk veel lange, dunne haartjes op de antennen. Bij het vrouwtje zitten er alleen korte haartjes op.

Links: Bernard Dupont, Wikimedia Commons, CC BY SA 2.0. Rechts: James Gathany, Wikimedia Commons, CC0. | Licentie: CC BY-SA 2.0

Waar komt dit verschil vandaan? Wanneer het paartijd is voor muggen, verzamelen muggenmannetjes zich in grote zwermen. Hierin vliegen honderden mannetjes door elkaar heen, wachtend op een vrouwtje. Een vrouwtje dat wil paren, vliegt richting zo’n zwerm. De vrouwtjesmug zoemt net wat anders dan de mannetjesmuggen. Dankzij hun flinke antennes pikken de mannetjes het geluid van het vliegende vrouwtje tussen de honderden zoemende mannetjes op. Wetenschappers ontdekten dat mannelijke gelekoortsmuggen vrouwtjes tot wel tien meter afstand horen vliegen. Zodra een mannetje het vrouwtje hoort, schiet hij er meteen op af.

Een zwerm muggen.

Hans, Pixabay | Licentie: CC0