Miereneter, blijf uit ons nest!

Niels Kerstes, 14 maart 2019

Een reuzenmiereneter struint rustig rond op de Braziliaanse savanne. Hij is op zoek naar een lekker maaltje. Af en toe likt hij wat mieren van de grond, maar dat is niet genoeg om zijn honger te stillen. Wat nu?

Onderdeel van:

Een snelle snack

Gelukkig ziet het dier een veelbelovende glooiing in het grasland: een termietenheuvel! Rustig wandelt hij naar het bergje. Daar aangekomen begint hij te graven. Met zijn grote, scherpe klauwen maakt hij razendsnel een steeds groter gat in de harde heuvelwand. Zodra het gat groot genoeg is, steekt de insectenliefhebber zijn flinke snuit erin. Met zijn lange, plakkende tong likt hij grote hoeveelheden termieten op uit het nest. 

De miereneter heeft grote scherpe klauwen
Allan Hopkins - Flickr | Licentie: CC BY-NC-ND 2.0

Wist je dat: termieten ongeveer net zo groot zijn als mieren en net als mieren samenleven in grote groepen. Toch zijn termieten geen familie van mieren, maar van kakkerlakken. 

Wat een tong!
iStock - GettyImages - guillaume regrain | Licentie: RF Getty Images

Zijn tong gaat razendsnel in en uit: wel vaker dan honderdvijftig keer per minuut. De miereneter blijft niet lang bij het nest. Na ongeveer een minuut vindt hij het welletjes. Hij trekt zijn snuit uit het gat. Met zijn voorpoten veegt hij zijn ogen en oren grondig schoon. Hij steekt zijn tong een paar keer uit en blaast zijn neusgaten leeg. Even schudt hij met zijn hoofd. Dan is hij klaar om weer op pad te gaan, op zoek naar het volgende termietennest.

Paniek in het nest

Het is een dag als alle andere in de termietenheuvel. Werkers voeren de jongen, houden het nest schoon of komen terug van het verzamelen van voedsel. De soldaten kruipen rustig, maar op hun hoede, rond. De koningin legt eitjes en de koning houdt haar gezelschap. Maar dan begint het te rommelen in het nest. Brokstukken buitelen naar beneden. Ineens verlichten felle stralen zonlicht het nest. Bijna meteen wordt het weer donker, omdat een snuit het net gemaakte gat in steekt en het licht blokkeert. Een lange, natte tong slaat woest om zich heen en grijpt alle termieten die hij grijpen kan. De werkers vluchten dieper de grond in, maar ze zijn lang niet allemaal snel genoeg. De soldaten verzamelen zich en vallen de tong verwoed aan. Dan, na een eeuwigdurende minuut, trekt de snuit zich terug en wordt het weer rustig in het nest. De werkers gaan meteen weer aan de slag. Ze beginnen met het opruimen van de slachtoffers en het herstellen van de heuvel.

Termietenwerkers bouwen het nest en herstellen schade.
U.S. Department of Agriculture | Licentie: CC BY 2.0

Bijten of spuiten

Niet alle termieten verdedigen hun nest op dezelfde manier. Er zijn soorten die hele stevige heuvels met dikke wanden bouwen, en soorten die minder energie steken in het verstevigen van hun nest. Er zijn ook verschillende typen termietensoldaten. Soms hebben de soldaten grote, scherpe kaken waarmee ze flink kunnen bijten. Bij andere termietensoorten spuiten de soldaten afstotende stoffen waarmee ze een aanvaller belagen. Er zijn zelfs termietensoorten waarbij de soldaten zowel kaken als een spuit hebben.

Links een soldaat met grote kaken, rechts soldaten zonder kaken die afwerende stoffen spuiten uit hun puntige “neus”.
Links GettyImages defun RF / Rechts - Mark Morgan CC BY NC SA 2.0 | Licentie: RF Getty Images

Een miereneter houdt het door de soldaten nooit lang uit bij een termietennest. Zo zorgen de termieten ervoor dat de schade aan hun heuvel beperkt blijft. En de miereneter? Die moet per uur tientallen termietenheuvels openbreken om aan genoeg voedsel te komen. 

Vraag: Stel dat jij een miereneter was. Zou je liever termieten oplikken die bijten of die met gif spuiten?