In de winter kom je bijna geen insecten tegen en toch zijn ze er elk jaar weer. Hoe overleven insecten de winter?
Insecten zie je in de lente, herfst en zomer. Vooral in de zomer gonst, krioelt en fladdert het van de torretjes, vlinders en rupsen. In de zomer is er volop te eten. Bloemen met heerlijke nectar, bladeren groeien als kool. De zon is op zijn warmst en dat laatste is belangrijk. Om te groeien, vliegen en paren hebben insecten energie nodig. Die krijgen ze van warmte en voedsel. Insecten zijn koudbloedige dieren die zichzelf niet warm houden. Hun lichaam heeft dezelfde temperatuur als de omgeving. Insecten warmen zich lekker op aan de zomerzon, met die energie verzetten ze veel werk. Denk aan bijen die honing maken.
De meeste imago’s - zo noemen wetenschappers volwassen insecten - leven maar kort. Een paar dagen tot een paar maanden. En ja, dat doen ze in de zomer! In de herfst krijgen imago’s minder energie. Het is kouder, de dagen zijn korter en er is minder voedsel. De meeste insecten sterven als de winter invalt of zijn dan al dood. Meestal hebben ze dan wel eitjes gelegd voor een volgende generatie.
Toch kunnen sommige imago’s overwinteren. Als het kouder wordt, kruipt een vlinder als een kleine vos of dagpauwoog wel eens weg op een beschut plekje. Hij gaat dan in ‘ruststand’. De vlinder eet niet meer en zit alleen maar doodstil, verbruikt nauwelijks energie en teert op zijn vetreserves.
Peter van Helsdingen, onderzoeker bij Naturalis, vertelt: “Lieveheersbeestjes en vliegen kruipen in groepen dicht bij elkaar. Zo brengen ze de winter door. Zo’n groep lieveheersbeestjes zit bijvoorbeeld achter een boomstam of in een rustig hoekje op je zolder of in de schuur. Sommige kevers kruipen weg in een laag aarde en overwinteren daar”. De bruine winterjuffer tref je zelfs ‘s winters aan in de planten. Dit insect is heel goed tegen de winter bestand doordat hij een speciale antivriesvloeistof aanmaakt. De sneeuwspringer, of sneeuwvlo, is juist in de winter het actiefst.
“De meeste insecten overwinteren niet als imago, maar in een eerdere gedaante”, vertelt Luc Willemse, onderzoeker bij Naturalis. “Vlinders overwinteren meestal als pop. Kwetsbare vlinders sterven, hun eitjes en poppen overleven kou en droogte”. Tenslotte overwinteren sommige insecten als larve. Een libellenlarve brengt de winter door onder water. Daar groeit hij rustig uit, ontwikkelt kieuwen, grijpkaken en vervolgens vleugels. In de lente rijst hij als volwassen libelle uit het water op, spreidt zijn vleugels en vliegt de wereld in.
