Dode hommels onder lindebomen

Arthur Oosterbaan, 2 mei 2018

Bloeiende lindebomen zijn populair bij hommels, honingbijen en zweefvliegen. De bloesem brengt veel geurige nectar voort. De nectar druipt er van af, zodat auto’s die er onder staan vies en plakkerig worden. Vaak hoor je honderden insecten zoemen rondom zo’n bloeiende boom. Onder deze bomen worden soms tientallen dode hommels gevonden. Waardoor komt dat? Er is wel wat over uitgezocht, maar veel is nog onduidelijk. Het is zaak om er eens goed naar te kijken.  

Petr Filippov I Licentie: CC BY-SA 2.5
Krimlinde

Niet vergiftigd maar uitgeput?

Dode hommels zijn vooral gevonden onder krim- en zilverlinden, die laat in de zomer bloeien, eind juli-begin augustus. Andere soorten lindebomen bloeien eerder, daar zou geen hommelsterfte zijn. Men heeft lang gedacht dat de nectar van de krim- en zilverlindes giftig is voor hommels, maar nu is er een nieuwe theorie.

Het zou komen door een tragische samenloop van omstandigheden. In de nazomer bloeit er niet zo veel meer. Bloeiende lindebomen trekken daardoor veel insecten. Er is dan veel concurrentie tussen de bezoekers onderling. Hommels hebben veel energie nodig om warm te blijven en te vliegen. Om energie te sparen lopen ze vaak van bloem naar bloem en koelen daardoor af. In de middag hebben de lindebomen minder suiker in hun nectar dan in de ochtend. Het nectar verzamelen levert de hommels minder energie op dan ze verbruiken. Ze gaan er te lang mee door en uiteindelijk hebben ze te weinig energie om het nog warm te krijgen, of om te vliegen. En dan gaan ze dood.

Ivar Leidus | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Hommel op lindebloesem

Zweefvliegen kunnen toe met minder energie. Honingbijen hebben in hun kast een grote voorraad reservevoedsel. Ze hebben daardoor een betere conditie. Honingbijen hebben bovendien een uitgekiend systeem, met geurmerken en de beroemde bijendans, om elkaar duidelijk te maken waar nectar te halen valt en waar niet.

Hommels helpen

Help de hommels door in de buurt van de lindebomen planten te zetten die ook laat in de zomer bloeien, bijvoorbeeld bramen, distels, lavendel en heide. Dan hebben de hommels een alternatief. Planten met diepe bloemen zijn nog het beste, daar kunnen alleen hommels bij, met hun lange tong.

Atle Mjelde I Licentie: CC BY-SA 3.0
De lange tong van de hommel

Meer onderzoek nodig

Er is nog veel onzeker en onduidelijk. Komt de hommelsterfte echt alleen bij krim-en zilverlinden voor, in de nazomer, of ook eerder, bij de andere soorten lindebomen? Sterven de hommels aan het einde van de middag of juist vroeg in de ochtend, omdat de linden dan nog geen nectar produceren? Klopt het dat men vooral bij relatief koud weer dode hommels vindt? Zijn er echt geen alternatieve nectarplanten in de buurt of toch wel? Worden de stervende hommels het slachtoffer van jagende wespen of vogels? Daarom is het goed om heel precies te kijken naar wat er gebeurt rond bloeiende lindebomen. Lisette van Kolfschoten, onderzoekster bij Naturalis, is daar mee aan de slag. Ze is heel benieuwd naar de verschillende soorten dode hommels die onder lindebomen te vinden zijn.