Hoe gaat het met de hommels over 100 jaar?

Jouke Westland, 13 februari 2018

Naturalis verzamelt al meer dan 200 jaar allerlei dieren. De oudste collectie bijen komt uit 1850! De oude collecties vertellen onderzoekers welke soorten in Nederland leefden. Naturalisonderzoeker Leon Marshall onderzoekt hoe bijen in het verleden reageerden op veranderingen in het klimaat en landgebruik in Nederland. Kennis uit dat onderzoek gebruikt hij om te voorspellen hoe de bijen omgaan met veranderingen in de toekomst. Hoe zal het met de bijen gaan in 2100?

Onderdeel van:

Leon onderzoekt samen met zijn Naturaliscollega’s welke veranderingen de diversiteit van wilde bijen beïnvloeden. Omdat er meer dan 350 soorten wilde bijen leven in Nederland is dit lastig. Zijn onderzoek richt zich op hommels, grote, harige, wilde bijen! Voor elke hommelsoort die in Nederland of in de buurt van Nederland voorkomt, probeert hij de toekomst te voorspellen. Is de aardhommel over 100 jaar bijvoorbeeld nog net zo algemeen? Verdwijnen door de hogere temperaturen in 2100 hommelsoorten? Of leven er dan soorten in Nederland die hier nu nog niet voorkomen?

Zandhommel
Naturalis | Licentie: Alle rechten voorbehouden
Zandhommel op een van zijn geliefde bloemen: de rode klaver

Nederland wordt warmer

Volgens sommige onderzoekers is het over 100 jaar vijf graden warmer in Nederland! Sommige hommelsoorten kunnen daar niet tegen, andere soorten vinden dat juist lekker. Een van de slachtoffers van de opwarming  is de zandhommel. Op het eiland Tiengemeten in de buurt van Rotterdam leeft nu één van de grootste populaties zandhommels van Europa! Helaas zal de gunstige omgeving voor deze hommel verdwijnen. Kijkend naar klimaatverandering is het voorspelbaar wat er gebeurt met het leefgebied van hommels. Maar klimaat is niet het enige dat invloed heeft op het leven van de hommels.

 

Wat is er nog meer belangrijk in het leven van een hommel?

Landgebruik

Voor wilde bijen, waaronder hommels, is ook de leefomgeving belangrijk. Sommige hommels leven in bloemrijke graslanden, andere leven in bossen of op zandvlakten. Daar  vinden de verschillende hommels voedsel en een plek om te nestelen. Waar bouwt de grashommel zijn nest? Juist, vlak onder de grond op bloemrijke graslanden.  Veel verschillende hommelsoorten hebben dus verschillende leefgebieden nodig. Nederland is door onderzoekers opgedeeld in vijf verschillende soorten landgebruik: landbouwgrond (al dan niet in gebruik),  bos, grasland en stedelijk.  Het type land heeft veel invloed op het leven van hommels.

Modellen

Klimaat en landgebruik in Nederland zijn belangrijk voor het leven van de hommel, maar hoe belangrijk? Om die vraag te beantwoorden maakt Leon modellen op grond van klimaat en landgebruik. Met die modellen voorspelt hij waar hommels leefgebied verliezen, of winnen. Hieronder staat een voorbeeld van een model voor de zandhommel. De voorspelling voor 2100 is dat in alle gebieden die rood zijn gekleurd de zandhommel niet meer kan leven. Met de resultaten van zijn modellen wil hij mensen bewust maken van de gevolgen van veranderingen in landgebruik en van klimaatveranderingen. Met de resultaten van de modellen kunnen we plannen maken voor de toekomst waarin ook ruimte is voor hommels en andere wilde bijen.  

 

Kaart leefgebied zandhommel
(aangepast van: Marshall, Leon, et al. "The interplay of climate and land use change affects the distribution of EU bumblebees." Global Change Biology (2017)
Kaart van Nederland, België en Luxemburg in 2100 met het leefgebied van de zandhommel

Waarom zou het erg zijn als hommelsoorten verdwijnen?

Ook interessant