De stank van de reuzenaronskelk

Marije van der Kamp, 13 april 2018

Heel veel plantensoorten hebben prachtige, kleurrijke bloemen die ook nog eens heerlijk geuren. Zo verleiden ze insecten, zoals bijen of vlinders, die hen helpen bij de bestuiving. De reuzenaronskelk pakt het anders aan. Deze zeldzame plant bloeit maar één keer in de vier of vijf jaar. Wanneer de reuzenaronskelk bloeit, is hij niet over het hoofd te zien. De bloeikolf kan wel drie meter hoog worden en ziet er opvallend uit. Maar het opvallendste is de geur die hij verspreidt; een walgelijke stank van rottend vlees.

Onderdeel van:

Wetenschappelijke naam

Amorphophallus titanum

Verspreiding

Sumatra, een eiland van Indonesië

Grootte

Bloeikolf tot wel 3 meter hoog

Het leven van een reuzenaronskelk

De reuzenaronskelk groeit in de regenwouden van Sumatra, een eiland van Indonesië. De plant heeft een grote knol met wortels in de grond. Daaruit groeit ieder jaar één enorm vertakt blad, dat eruit ziet als een boompje. Met dit blad probeert de plant zoveel mogelijk zonlicht op te vangen. Het blad sterft al na één of twee jaar af en alle energie van de plant zit dan in de knol opgeslagen. De plant is in rust. Na de rustperiode groeit er uit de knol weer een nieuw blad, of een opvallende bloeiwijze. De bloeiwijze bestaat uit een enorme bloeikolf en een paars schutblad. Onderaan de bloeikolf zitten een heleboel kleine bloemetjes verscholen achter het schutblad. De bloeiwijze bloeit maar één nacht en verspreidt dan de geur van rottend vlees.

Levenscyclus titan arum
Het leven van de aronskelk
Sabine Hirsig en Heinz Schneider, Botanischer Garten Basel

Verleiden als een reuzenaronskelk

Aaskevers en vliegen komen af op dode lichamen van dieren, om hiervan te eten en hun eitjes te leggen. Door een geur van rottend vlees te verspreiden, trekt de reuzenaronskelk aaskevers en vliegen van alle kanten aan. De geur wordt versterkt omdat de bloeikolf warm wordt en daarbij infrarood licht afgeeft. Infrarood licht zien mensen niet, maar insecten wel. Ook vormt de bloem waterdruppeltjes, die insecten goed kunnen gebruiken in de warme omgeving. Hoe kun je als aaskever of vlieg al deze verleiding weerstaan?!

Bedenk een reden waarom de bloeiwijze van de reuzenaronskelk zo groot is.

Bestuiving van de reuzenaronskelk

De insecten volgen de geur tot ze de bloemen onderaan de bloeikolf hebben gevonden. Deze bloemen zijn mannelijk of vrouwelijk en hebben meeldraden of stampers. De meeldraden zijn de mannelijke geslachtsdelen van een plant, de stampers de vrouwelijke. Totaal in de war zullen de insecten tegen de meeldraden aanvliegen en zo stuifmeel op hun lichaam meedragen naar de volgende reuzenaronskelk. Hier vliegen ze tegen de stampers aan, waardoor het stuifmeel op de stamper terecht komt. De bloemetjes zijn dan bestoven. Bestuiving leidt tot de vorming van rode bessen met daarin zaden. De zaden zijn het nageslacht van een plant. Zo zorgen de aaskevers en vliegen ervoor dat de reuzenaronskelk nageslacht krijgt.

Aronskelken in Nederland

In Nederland groeien ook aronskelken, al zijn deze niet zo opvallend als de reuzenaronskelk. Alle aronskelken hebben een bloeiwijze met een bloeikolf en een schutblad, maar deze kan verschillende kleuren hebben. Ook verschilt het per soort hoe lang hij bloeit. Alle aronskelken proberen insecten te verleiden met geur, maar niet alle soorten stinken of worden warm. In het bos kun je bijvoorbeeld de gevlekte aronskelk tegenkomen, met een lichtgroen schutblad. Ga zelf eens op zoek naar deze aronskelk. Vind jij de bloem stinken? Pas wel op, de plant is giftig en mag je niet eten!   

Gevlekte aronskelk
Olivier Pichard I Licentie: CC BY-SA 3.0
De gevlekte aronskelk kun je ook in Nederland in het bos tegenkomen.

Hoe vind jij de bloemen in je huis of tuin ruiken? Weet je wie de bestuiver van deze bloem is?

Ook interessant