Bidsprinkhanen zijn seksuele kannibalen

Natasja Ouwerling, 27 juni 2018

Hmm.. wat een lekker hapje! Waarom eet een vrouwtjes bidsprinkhaan het mannetje vaak op tijdens of na de paring?

De paring

Als een vrouwtje wil paren verspreidt ze geurstoffen (feromonen) met haar achterlijf. Deze stofjes zijn onweerstaanbaar voor mannetjes. De mannetjes zoeken dan zo snel mogelijk het vrouwtje op. Bij de paring kruipt het kleinere mannetje op de rug van het vrouwtje. Het mannetje verbindt zijn achterlijf met de (darm)opening aan het achterlijf van het vrouwtje. Zo draagt hij een zaadpakketje over, dat het vrouwtje opslaat in haar lichaam. Met dit pakketje bevrucht het vrouwtje levenslang haar eieren.

Seksueel kannibalisme

Om de eieren te leggen moet de vrouwtjes bidsprinkhaan genoeg voedsel eten. Soms begint ze met het verorberen van het mannetje waar ze er net mee heeft gepaard. Sommige vrouwtjes hebben zoveel trek dat ze het mannetje al tijdens de paring opeten. Eerst bijt ze de kop af, maar zelfs dan maakt het mannetje de paring af. Dit aparte eetgedrag heet ook wel seksueel kannibalisme. Het lijkt heel sneu voor het mannetje, maar zo zorgt hij er wel voor dat hij nageslacht krijgt. 

Licentie: Oliver Koemmerling CC BY-SA 1.2
Seksueel kannibalisme van de bidsprinkhaan (Mantodea)

Luc Willemse is onderzoeker bij Naturalis en vertelt dat onderzoekers erachter kwamen dat uitgehongerde vrouwtjes bidsprinkhanen de geurstoffen ook gebruiken om mannetjes te misleiden. Het mannetje zoekt het vrouwtje op om te paren, maar dit gebeurt niet. Het uitgehongerde vrouwtje eet het mannetje namelijk meteen op!

Wist je dat: Bij andere dieren, zoals spinnen en schorpioenen, het vrouwtje ook het mannetje na de paring opeet?

Waarom gebeurt dit?

Wetenschappers weten nog niet precies waarom insecten dit gedrag vertonen. Ze weten wel dat hongerige vrouwtjes sneller parende mannetjes opeten. Het mannetje bevat namelijk veel goede voedingsstoffen en die heeft het vrouwtje weer nodig voor de eieren. Het is bekend dat vrouwtjes die mannetjes opeten na de paring meer eitjes leggen dan vrouwtjes die dat niet doen. De voedingsstoffen afkomstig van het opgegeten mannetje helpen de eitjes om zich goed te ontwikkelen. Een mannelijke bidsprinkhaan die tijdens of na de paring wordt opgegeten geeft dus behalve zijn genetische informatie ook extra voedingsstoffen mee waardoor de eieren zich goed ontwikkelen. Bidsprinkhanen zijn goede vaders! Ze offeren hun leven op voor dat van hun kinderen.

Waarom eten vrouwtjes mannetjes op na de paring, denk jij?

Andere insecten

Voldoende voedingsstoffen zijn belangrijk voor de ontwikkeling van eieren. Behalve kannibalisme komen er bij insecten nog andere manieren voor waarbij het mannetje rondom de paring het vrouwtje voorziet van extra voedingsstoffen. Zo doen schorpioenvliegen het net even anders dan de bidsprinkhaan, vertelt Naturalis onderzoeker Luc Willemse. De mannelijke schorpioenvlieg geeft het vrouwtje voor de paring namelijk een dood insect als huwelijkscadeau. Sabelsprinkhanen doen het weer anders. Zij geven de vrouwtjes tijdens de paring een eiwitrijk zakje, dat het vrouwtje na de paring opeet. Dit eiwitrijke zakje heeft een vlies van gelei en bevat fijn gekauwde planten. Zo zorgen zowel de schorpioenvlieg man als de sabelsprinkhaan man dat hun nakomelingen een goede start hebben.

 

Sabelsprinkhaan (Tettigoniidae) & schorpioenvlieg (Panorpa communis)
Licentie: Daniel Ruprecht CC BY-SA 2.5 & B.J. Schoenmakers CC 1.0