Denisovamens: een uitgestorven mensachtige

Matthijs Graner, 4 september 2017

Vandaag de dag leeft er maar een menssoort. Dat zijn wij: Homo sapiens. Sinds de eerste mensachtige ontstond, ongeveer 7 miljoen jaar geleden, hebben veel menssoorten op aarde rondgelopen. Eén daarvan was de Denisovamens, een vrij recente mensensoort, die waarschijnlijk pas rond 40.000 jaar geleden is uitgestorven. Wat weet men nu over deze soort en wat was zijn relatie met andere menssoorten?

Onderdeel van:

Zoveel soorten

Je hebt vast wel eens gehoord van de Neanderthaler, of misschien zelfs van de Homo erectus, onze directe voorouder. Over die soorten is vrij veel bekend, maar er zijn nog enkele tientallen voorbeelden te noemen van mensachtigen. De één lijkt meer op de huidige mens dan de ander. Wellicht ontdekt men later nog meer nieuwe soorten door nieuwe vondsten van fossielen, of zullen er enkele afvallen, omdat ze tot één en dezelfde soort blijken te horen. Men moet nog veel leren over ons verleden, zo ook over de Denisovamens, een menssoort die naast de huidige mens heeft geleefd. Er zijn niet veel resten van de Denisovamens gevonden, maar toch denken sommige wetenschappers dat het hier om een aparte soort gaat.

Denisovamens vingerkootje
(c) Wikimedia Commons I Door: Thilo Parg I | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Er werd een vingerkootje van de Denisovamens gevonden

Minibotje

Voor alle gevonden menselijke fossielen geldt: hoe meer botmateriaal men vindt, hoe makkelijker is vast te stellen tot welke soort de vondst behoort. Van de Denisovamens is slechts een heel klein stukje bot uit zowel een vingerkootje (2008) als een teen (2011) gevonden en drie stukken kies. Het vingerbotje werd in een grot in Siberië gevonden. Een plek waar ook resten van Neanderthalers en moderne mensen zijn gevonden. Hieruit blijkt dat deze menssoorten op dezelfde plek leefden. Uit de vorm van deze resten valt niet af te leiden tot welke soort het stukje vingerbot behoort, maar gelukkig wisten wetenschappers er DNA uit te halen. Het DNA toont aan dat de Denisovamens een aparte menssoort is. Helemaal zeker is dat niet, want jouw DNA en dat van je klasgenootje verschilt ook licht van elkaar. Toch behoren jullie tot dezelfde soort.

Hoe zag hij er dan uit?

Wetenschappers hebben vrijwel geen idee hoe de Denisovamens eruit zag. Op zich niet gek als je bedenkt dat er alleen een paar kiezen en twee heel kleine botjes zijn gevonden. Men weet precies hoe het DNA van de soort is opgebouwd, maar daaraan valt ook niets af te lezen over het uiterlijk. Het enige dat met zekerheid is vast te stellen, is dat ze vrij grote kaken gehad moeten hebben. De gevonden kiezen zijn namelijk veel groter dan die van de huidige mens.

Onze relatie met de Denisovamens

Uit datzelfde DNA is achterhaald dat het om een recente soort gaat. Sterker nog, de Denisovamens, de Neanderthaler en de huidige mens zouden dezelfde plek en tijd geleefd hebben, namelijk in Siberië. De drie soorten hebben elkaar in dat geval dus ontmoet en op de een of andere manier met elkaar samengeleefd. Onderzoekers zijn er zelfs in geslaagd om te bepalen dat een deel van ons DNA overeenkomt met dat van beide andere soorten. Dat betekent dat de soorten zich dus onderling hebben voortgeplant.

Wat is een soort?

We spreken van verschillende soorten mens, maar wat is nu precies een soort?



Definitie: Individuen die tot dezelfde soort behoren, planten zich onderling voort en krijgen vruchtbare nakomelingen.

 

Een hond en een kat kunnen zich niet onderling voortplanten. Er worden geen kleine ‘hondkatjes’ geboren. Een leeuw en een tijger kunnen zich onderling wel voortplanten. Hun nakomelingen heten lijgers (als de moeder een tijger is) of teeuwen (als een moeder een leeuw is). Toch horen leeuwen en tijgers niet tot dezelfde soort, omdat lijgers en teeuwen meestal onvruchtbaar zijn. Ze krijgen zelf dus geen nakomelingen.

 

Misschien had je het al door, maar volgens deze definitie zouden Neanderthalers, Denisovamensen en de huidige mens tot één en dezelfde soort behoren, omdat ze deels hetzelfde DNA hebben. Is dat ook zo? De wetenschappers zijn er nog niet over uit, maar dat wij Neanderthaler en Denisovamens genen hebben, is zeker.

 

Lijger
Een lijger is een jong van een (moeder)tijger en een (vader)leeuw
Wikimedia Commons | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0

Ook interessant