iStock - GettyImages - makok | Licentie: RF Getty Images
Voor altijd samen
De wilde zwaan is een zwanensoort die in Scandinavië en Rusland broedt en in de winter in Nederland rondzwemt. Wilde zwanen die een paar vormen zijn echt trouw aan elkaar. De twee tortelduifjes blijven bijna altijd hun hele leven bij elkaar. Oké, dat valt mee! Het romantische beeld dat wij van wilde zwanen hebben klopt.
In tegenstelling tot de meer algemene knobbelzwanen (zie bovenaan de pagina), hebben wilde zwanen geen grote knobbel bovenop hun snavel.
Wald1Siedel | Licentie: CC BY-SA 4.0
Zwarte zwanen
Nou, niet helemaal. De ene zwanensoort is de andere niet. Hoewel zwarte zwanen ook paartjes voor het leven vormen, voldoen ze niet aan het ideaalplaatje. Het blijkt dat zwarte zwanenvrouwtjes soms stiekem wegsluipen om met een ander mannetje te paren. Wetenschappers onderzochten het DNA van zwarte zwanenfamilies. Ze bekeken of de jongen in nesten van zwarte zwanen wel echt de nakomelingen waren van de mannetjes die bij de nesten hoorden. Zo kwamen ze erachter dat ongeveer één op de zeven zwanenjongen een vader had die niet bij het nest hoorde. In één op de drie nesten was een jong te vinden met een andere vader. Niet romantisch!
Een zwarte zwaan met jongen
Sérgio Valle Duarte | Licentie: CC BY-SA 4.0
Waarom wegsluipen?
Vogelsoorten die voor langere tijd vaste paartjes vormen, noemen we monogaam. Bij sommige monogame soorten blijven de paartjes één of een paar seizoenen bij elkaar, bij andere soorten hun hele leven. Biologen ontdekten dat het bij veel monogame vogels voorkomt dat een partner soms stiekem met een ander dier paart.
Ongeveer één op de dertien jonge koolmezen heeft een andere vader dan zijn broertjes en zusjes.
Armin Kübelbeck | Licentie: CC BY-SA 3.0
Het zijn regelmatig de vrouwtjes die op zoek gaan naar een ander mannetje. Wetenschappers hebben hier verschillende mogelijke verklaringen voor. Het kan zijn dat de vrouwtjes op zoek gaan naar mannetjes die fitter of aantrekkelijker zijn dan hun eigen partner. Deze mannetjes hebben vaak ‘goede genen’. Vrouwtjes die stiekem met deze mannetjes paren, geven de goede genen van de mannetjes door aan een deel van hun nageslacht. Zo zorgen de vrouwtjes voor extra fitte, aantrekkelijke jongen. Het kan ook zo zijn dat de vrouwtjes met meerdere mannetjes paren om er zeker van te zijn dat ze jongen krijgen. Het gebeurt namelijk heel soms dat een vaste partner niet vruchtbaar is en dus geen nakomelingen kan krijgen.
Het nut van vaste paartjes
Sommige monogame vogels zijn net als wilde zwanen wel echt trouw aan elkaar. Zo ontdekten onderzoekers dat kauwen, die paartjes voor het leven vormen, vrijwel nooit stiekem met een ander paren. Echte vogelromantiek bestaat dus toch!
Kauwtjes vormen paartjes voor het leven en zijn vrijwel onafscheidelijk.
Maxwell Hamilton | Licentie: CC BY 2.0
Nou ja, ook hier is het maar hoe je het bekijkt. Onderzoekers denken dat vogels levenslange paartjes vormen omdat dat simpelweg voordelig is voor de dieren in het paar. Zouden de vogels scheiden, dan lukt het de vogels misschien niet om snel een nieuwe partner te vinden. Dat betekent dat ze dan een jaar of langer niet voort kunnen planten. Bovendien heeft het voor veel vogels voordelen om langere tijd bij elkaar te blijven: de vogels krijgen meer ervaring en worden steeds beter in het samen uitbroeden en opvoeden van hun jongen. Zo zorgen ze ervoor dat er ieder jaar weer meer van hun jongen overleven en volwassen worden.
Daarnaast heeft het ook nadelen om met andere partners te paren. Het kost tijd om een partner te zoeken, zodat er minder tijd over is om aan het nest of de jongen te besteden. Een vrouwtje dat stiekem met andere mannetjes paart, loopt misschien het risico dat haar partner minder zijn best gaat doen voor het verzorgen van de jongen. Allemaal heel logische redenen om elkaar trouw te blijven. Maar ach, is het niet leuker om te bedenken dat wilde zwanen en kauwtjes diep van binnen eigenlijk heel romantisch zijn, en het nooit over hun hart zouden verkrijgen om hun partner te bedriegen?