Maken wij onszelf?

Hansjorg Ahrens, 12 april 2019

Een chimpansee pakt zomaar een steen en kraakt er een noot mee! Handig. Mensen bedenken eerst hoe hun gereedschap eruit moet zien en maken het dan zelf. Die truc beheerst de mens al zeker 3 miljoen jaar. We zijn uitvinders en veranderen daardoor zelf ook een beetje. Hoe zit dat?

Onderdeel van:

Youtube | Licentie: Alle rechten voorbehouden

Een chimpansee pakt zomaar een steen en kraakt er een noot mee!

Steeds meer uitvindingen

De oudste werktuigen zien er grof uit. In de loop van de tijd kwamen er nieuwe bij, waarmee meer priegelige dingen waren te doen. Gereedschap werd steeds meer een verlengstuk van het lichaam. Nu kunnen we niet meer zonder. Wat zou je moeten zonder zakmes op de camping? Ouderen gaven de kunst om dingen te maken door aan hun kinderen. Vaak bleef de manier om iets te maken duizenden jaren hetzelfde. Ook vroeger waren er echte uitvinders. Willie Wortels waren er al in de oertijd. Ze bedachten nieuwe dingen en vonden nieuwe oplossingen voor oude problemen.

De alleroudste werktuigen zijn gevonden in Afrika.
Livescience | Licentie: CC0

Effect op onszelf

Bezig zijn met gereedschap heeft invloed op het lichaam. Je wordt ook steeds beter in gamen als je het langer doet. Er ontstaan nieuwe verbindingen tussen de zenuwen in je hersenen en daardoor gaan je hand en je oog beter samenwerken. Bij oermensen gebeurde zoiets ook toen zij begonnen met het maken van werktuigen. Vanaf het moment dat zij werktuigen gingen maken (ongeveer 2 miljoen jaar geleden) zien we hun hersenvolume groter worden. In de loop van de tijd werden hun werktuigen ook fijner en handiger. Iets maken en het groter worden van de hersenen lijken elkaar te versterken. Hoe dat precies werkt is nog onduidelijk. Twijfel je eraan, bekijk dan eens het Klokhuisfilmpje.

YouTube - Het Klokhuis | Licentie: Alle rechten voorbehouden

Hoe zagen de eerste mensen eruit? Een aflevering van het Klokhuis.

Koken

Vroege mensachtigen in Oost-Afrika verruilden tussen vijf en vier miljoen jaar geleden het bos voor de savanne. Op de open vlakte groeiden vooral stugge grassen, bladeren en knollen. Gelukkig bezaten deze mensachtigen nog het lange darmstelsel van een planteneter. Toen ze later hun jachtgereedschap verbeterden, ging vlees een groter deel uitmaken van hun dagelijkse menu. Vlees verteert sneller en daardoor konden ze met een korter darmstelsel toe. Maar ook op rauw vlees moet je nog flink je best doen. Een oplossing is het eten braden of koken. Gekookt eten hapt sneller weg. De vroegste aanwijzingen voor het koken van voedsel zijn van 400.000 jaar geleden. Geleidelijk veranderde het lange spijsverteringsstelsel in een nog korter darmstelsel. Onze blinde darm is een laatste restje van de extra meters die we eens hadden.

Dubbele erfenis

Zo zijn er meer voorbeelden te bedenken van hoe dingen die we doen gevolgen hebben voor hoe ons lichaam eruit ziet en functioneert. Wetenschappers noemen dit dubbele erfenis. Door veranderingen in de bouw van ons lichaam kunnen we meer doen, maar doordat we meer doen verandert ons lichaam ook weer een beetje.

Hoe ziet de mens er in de toekomst uit volgens jou?