Ten dode opgeschreven cellen

Hoe verdwijnen lichaamsdelen?

Ons hele lichaam is opgebouwd uit cellen. Cellen zijn de kleinst levende deeltjes van het lichaam. Ze zijn met het blote oog onzichtbaar. Niet alle cellen zijn hetzelfde. Er zijn bijvoorbeeld hersencellen, huidcellen en cellen in de maag. Soms zijn bepaalde cellen niet meer nodig. Het lichaam ruimt deze cellen op. Er worden stofjes naar de cel gestuurd, waardoor de cel zelfmoord pleegt. Dit heet geprogrammeerde celdood of apoptose. De cel knipt zichzelf in kleine stukjes en andere cellen ruimen deze stukjes op. Apoptose komt voor bij veel schimmels en bij alle planten en dieren. Dus ook bij jou.

Bij kinderen sterven er per dag bijna 25 miljard cellen. Wat merk jij daarvan?

Apoptose van een cel

Waarom verdwijnen lichaamsdelen?

Apoptose komt veel voor tijdens de groei van jonge dieren. Bij kikkers is dit goed zichtbaar omdat het buiten het lichaam, in het water gebeurt. Een jong kikkervisje heeft een staart waarmee het zich voortbeweegt in het water. Een volwassen kikker heeft geen staart meer nodig, omdat hij vooral op het land leeft. De staart van het kikkervisje wordt steeds kleiner wanneer hij verandert in een kikker.

Groei van mensen

Ook tijdens de groei van ongeboren baby’s is apoptose onmisbaar. Voor de geboorte zitten vingers en tenen nog aan elkaar. De cellen tussen de vingers en tenen sterven nog voor de geboorte. Zo komen vingers en tenen los van elkaar en bewegen ze makkelijker. Soms gaat het loskomen niet helemaal goed en heeft een baby bijvoorbeeld met elkaar verbonden vingers.

Apoptose bij volwassenen

Apoptose komt ook bij volwassen dieren voor. Bijvoorbeeld als een cel te weinig voedsel of zuurstof krijgt. Of bij een ontsteking. Soms gaat een cel van binnen kapot. Bijvoorbeeld door hitte of straling. In zo’n kapotte cel is het DNA beschadigd, waardoor het een kankercel kan worden. Een kankercel kan niet meer stoppen met delen. Een cel gaat in apoptose voordat het een kankercel wordt. Apoptose zorgt ervoor dat het lichaam gezond blijft.

Wat als het mis gaat?

Als apoptose niet goed gaat, worden mensen ziek. Bij te veel apoptose gaan er ook belangrijke cellen dood. Dan gaat het mis en ontstaan ziekten als Alzheimer. Bij te weinig apoptose worden gevaarlijke cellen niet goed opgeruimd. Dan gaat het ook mis en kan kanker ontstaan.