Wetenschappelijk tekenen: het gaat om de details

Janneke van Oers, 2 juli 2020

In Naturalis werken vier tekenaars voor de onderzoekers van het museum. Zij maken wetenschappelijke tekeningen. Waarom gebruiken onderzoekers niet gewoon foto’s? We vragen het Erik-Jan Bosch, wetenschappelijk tekenaar bij Naturalis.

(c) Naturalis I Door: Erik-Jan Bosch | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Citroenlieveheersbeestje.

Waarom worden er nog wetenschappelijke tekeningen gemaakt? We kunnen toch ook een foto maken?

Foto’s zijn natuurlijk makkelijk, maar voor de wetenschap is een tekening pas écht handig. Een tekening maakt duidelijk hoe de diersoort er precies uit ziet. Wist je dat er duizenden soorten lieveheersbeestjes bestaan? De kleur, het lijf of de stippen zijn niet bij elke soort hetzelfde. Dat teken ik heel duidelijk. Zo kunnen wetenschappers goed kijken, vergelijken en ontdekken. Vergelijk zelf maar eens een lieveheersbeestje uit de tuin met de tekening hiernaast. Wat denk je, heb je een citroenlieveheersbeestje gevonden?

Zijn er nog meer redenen dat een tekening handig is?

Naturalis bewaart bijna 100.000 lades met insecten. Er is wel eens een vleugeltje stuk of een pootje scheef. Ik teken dat gewoon weer recht. Ook verliezen dode insecten al snel wat kleur. In een tekening breng ik de natuurlijke kleuren weer tot leven.

(c) Naturalis I | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Insectenlade uit de collectie.

Hoe word je wetenschappelijk tekenaar?

Ik heb de kunstacademie gedaan. Tijdens mijn opleiding hield ik al van dieren tekenen. Daarna leerde ik veel van andere wetenschappelijk tekenaars. Het meest heb ik geleerd van heel veel kijken en oefenen.

(c) Naturalis I Door: Erik-Jan Bosch | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Als teken van waardering heeft een wetenschapper Parasapyga boschi vernoemd naar Erik-Jan.

Hoeveel moet je weten voordat je een goede tekening kunt maken?

Soms is het juist goed om niet te veel te weten. Je kunt dan heel open naar iets kijken. Als ik een nieuw beestje teken, dan begin ik met kijken. Soms tuur ik er wel een half uur naar, van alle kanten. Ik kijk net zo lang tot ik snap hoe het beestje in elkaar zit. Ik werk samen met de wetenschappers. Ik leer van hun kennis en mijn frisse blik helpt hen weer ook weer verder. 

Wat teken je het liefst?

Het liefst insecten, ik vind het prachtig om zo’n beestje te bestuderen en te onderzoeken. Er zijn ook insecten uit de prehistorie. Zo heb ik een pissebed van 245 miljoen jaar geleden getekend. In Naturalis hebben we een fossiel van dit beestje. Voor de tekening heb ik ook pissebedden van ‘nu’ bestudeerd.

(c) Naturalis I Door: Erik-Jan Bosch | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
De Winterswijkse (Gelrincola winterswijkensis) pissebed uit het Trias.
(c) Wikihow I | Licentie: CC BY-NC-SA 3.0
Een theepot op zijn kop tekenen.

Heb je tips om thuis te kunnen tekenen?

Teken vooral wat je echt ziet, niet wat je verwacht dat je zult zien. Als je aan een olifant of een lieveheersbeestje denkt, zie je gelijk een beeld voor je. Vaak gaan we dat beeld tekenen. Je kunt beter heel goed kijken naar het beestje. Wat zie je echt? Probeer dat te tekenen.

Een leuke oefening is: kijken naar een theepot. Als je aan een theepot denkt wil je al gelijk een bepaalde vorm maken. Iets met een tuit, een bolle buik en een deksel. Om te oefenen met kijken, kun je de theepot eens op zijn kop zetten. Probeer ‘m nu te tekenen! Ineens ga je beter kijken naar de vormen en lijnen die je ziet. Maar eh… wel zorgen dat er geen thee meer in de pot zit natuurlijk!

 

Welk voorwerp teken jij op zijn kop?

Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0

Erik-Jan Bosch geeft tekentips.