iStock - GettyImages - Mirceax | Licentie: RF Getty Images
Wat is muskus?
Muskus is een sterk geurende stof gemaakt door muskusherten. Er zijn zeven soorten muskusherten. Deze dieren leven allemaal in Azië en dragen geen geweien. Wel hebben de mannetjes slagtanden, die ze gebruiken tijdens gevechten met rivalen.
Een muskushertenmannetje met slagtanden.
iStock - GettyImages - wrangel | Licentie: RF Getty Images
Volwassen mannelijke muskusherten hebben een geurklier die muskus afscheidt. Deze klier zit bij hun onderbuik. De muskus uit de klier geurt heel sterk. Omdat alleen de volwassen mannetjes deze klier hebben, vermoeden wetenschappers dat de muskus bedoeld is om vrouwtjes aan te trekken. Onderzoekers ontdekten ook dat mannetjes die nog niet gepaard hebben, meer muskus aanmaken dan mannetjes die al wel gepaard hebben.
Andere geurende muskusdieren
De muskusrat, de muskusos, de Australische muskuseend, de muskusboktor... Van al deze dieren zegt men dat hun geur doet denken aan de muskus van muskusherten.
Muskusratten zijn knaagdieren die een groot deel van de tijd in het water rondzwemmen. De dieren hebben twee geurklieren. Deze zitten onder de huid, aan de buikkant, daar waar de staart begint. De klieren van de mannetjes zijn groter dan die van de vrouwtjes. In de paartijd zijn de klieren van het mannetje het grootst en maken ze de meeste geurstof aan. Wetenschappers vermoeden daarom dat ook deze geurstof vrouwtjes aantrekt. De geur van de stof is sterk en blijft lang hangen.
Muskusratten leefden oorspronkelijk alleen in Noord-Amerika, maar werden ooit naar Europa meegenomen voor hun gewilde vacht.
D. Gordon E. Robertson | Licentie: CC BY-SA 3.0
In Nederland bestrijdt men muskusratten. De knaagdieren graven gangen, waardoor dijken en oevers verzakken. Gedode muskusratten kwamen soms bij Naturalis terecht. Educatief medewerkster Maartje Kijne: “We deden er een snijles mee om leerlingen de binnenkant van een dier te laten zien. Je moest tijdens het snijden uitkijken dat je de geurklieren niet per ongeluk opensneed. Dan zou gelijk de hele museumzaal stinken!”
Vooral in het paarseizoen ruikt de urine van een muskusosmannetje erg sterk.
Bering Land Bridge National Preserve | Licentie: CC BY 2.0
Ook mensen willen het
De muskus van muskusherten trekt ook mensen aan. In Oost-Azië, China en Korea bijvoorbeeld, wordt muskus al eeuwen toegepast als traditioneel medicijn. Het wordt onder andere ingezet bij koorts en pijn. Ook werd muskus vaak als ingrediënt in parfums gebruikt. Muskus heeft niet alleen een typische, eigen geur, het zorgt er ook voor dat geurstoffen in parfums niet te snel verdampen. Zo valt er langer van de geur van een parfum te genieten.
Muskus is zeer kostbaar: een kilo muskus is soms duurder dan een kilo goud. Muskusverzamelaars nemen dan ook het liefst steeds de hele geurklier van een mannetje mee. Helaas moeten ze het dier hiervoor doden. Mede hierdoor worden zes van de zeven muskushertensoorten nu met uitsterven bedreigd.
Nog niet veilig
Bijna alle muskus die tegenwoordig in parfums zit, is kunstmatig. De typische stoffen die in muskus zitten, maakt men na zonder dat daar dieren voor hoeven te sterven. Toch zijn de muskusherten nog niet veilig. In Oost-Azië wordt muskushertenmuskus nog steeds veel gebruikt als medicijn. Hoewel muskusherten op veel plekken beschermd zijn, doodt men nog veel wilde muskusherten illegaal voor hun geurige goedje. Enorme pech voor de muskusherten dus, dat hun geurstof mensen zo aantrekt.