Frans Lelieveld - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Kijk live mee met de grondboring onder Naturalis!
Boren naar vroeger
Naturalisgeoloog Frank Wesselingh is nieuwsgierig: er komt een vrachtwagen met een enorme grondboor het terrein van Naturalis oprijden. Technici gaan een 135 meter diep gat boren onder het museum voor een warmtepomp. Frank is er snel bij: ''Als ze diep boren, komen er oude dingen naar boven. Fossiele schelpen, hoop ik. Daaraan zie ik hoe het klimaat en het landschap door de tijd veranderden, hier op deze plek rond Naturalis. Met zo'n boring maak je een kijkgat in het verleden. Je prikt in een geschiedenisboek van zand, grind, klei en veen. Elk van die lagen is afgezet in een andere tijd. We gaan een tijdreis maken!'' Frank mag grondmonsters verzamelen die met het boren mee omhoog komen.
Komt Frank een mammoet tegen?
Steeds dieper zakt de boor in de grond, een meter per keer. Van elke meter verzamelt Frank een beetje grond. Hij stopt dat in een bak met kleine vakjes. Elk vakje is een meter diepte; voor de hele boring zijn er 135 vakjes. Zo wordt de opbouw van de bodem onder Naturalis zichtbaar. ''We staan hier op een geschiedenisboek van twee miljoen jaar.'', vertelt Frank. ''Hier in vakje 35 (35 meter diep dus) zie je grof riviergrind. Het is meegevoerd door snelstromende koude rivieren. Dit wijst op een ijstijd. Op de droge oever graasden mammoeten en als ze dorst hadden, gingen ze bij de rivier drinken. Ging een dier dood langs de rivier, dan had hij kans om fossiel te worden. Helaas, er zit geen bot in mijn metervakje. Toch weet ik dat hier mammoeten rondliepen. Twee kilometer hiervandaan, in Valkenburg, zijn namelijk mammoetbotten opgebaggerd, ook van 35 meter diepte.''
Frans Lelieveld - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
De grondboring onder Naturalis van 121 tot 127 meter diep.
Mammoetbotten uit Valkenburg.
Hansjorg Ahrens - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Beest van een rivier
De boor gaat weer een stukje dieper. Op 55 meter komen klei en veen naar boven. Frank: ''We zitten nu op 110.000 jaar geleden, het was warmer, er zwommen nijlpaarden in de Rijn. 70 meter diep, Frank wordt nog enthousiaster: ''Hier zit grind en zand van de Eridanos. Een superrivier die 15 miljoen tot 780.000 jaar geleden vanuit Lapland heel Europa overstroomde. Wat hier in het bakje zit heeft 2500 kilometer met het rivierwater afgelegd.''
Nijlpaarden in de Rijn
Erik-Jan Bosch, Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Vindt Frank ook schelpen?
Ha, schelpen! Vak 125 zit er vol mee. Maar mooi is anders. Ze zijn vermalen door het boorgeweld. Toch ziet Frank meteen welke soort het is.
Fossiele noordkromp uit de boring.
Frans Lelieveld - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Het is de noordkromp, een schelp met dikke wanden die ook nu nog bij ons in de Noordzee leeft. 125 meter diep is de grond twee miljoen jaar oud. Daarom is deze laag zo interessant. ''We zitten helemaal aan het begin van de periode van de ijstijden. Het was toen een beetje zoals nu, de grote kou moest nog komen. Je ziet, met geologie kun je het hele ontstaansverhaal van Nederland vertellen. Het is hier nooit saai!''
Verse noordkromp uit de Noordzee.
S. Rae - Flickr | Licentie: CC BY 2.0
