De Taxus: levensgevaarlijk en levensreddend

Fabiën Bruine de Bruin, 19 september 2017

Misschien ken je hem wel, de Taxus. Het is een enorme struik of boom met donkergroene naalden. Soms hangen er rode besjes aan. Ze groeien bijna overal ter wereld. Door hun stevige lange naalden en langzame groeiwijze kunnen ze goed tegen de kou. Ze worden makkelijk 500 jaar oud! In Nederland herken je ze goed, omdat ze in de in de winter groen blijven. Vroeger werden ze dan ook gezien als de boom van het leven. Maar, het is ook de boom des doods.

Onderdeel van:

Wetenschappelijke naam

Taxus

Verspreiding

Bijna overal ter wereld

Lengte

2,5 tot 20 meter

Taxus werd vaak geplant op kerkhoven, kun jij bedenken waarom?

Levensgevaarlijk

De Taxus is namelijk super giftig. De bast is giftig, de bladeren zijn giftig, zelfs het stuifmeel is giftig. Het woord toxisch (een ander woord voor giftig) is zelfs genoemd naar de Taxus. Als je er van eet, kan je gaan trillen, moeilijk ademhalen, een versnelde hartslag krijgen, flauwvallen of zelfs dood gaan. Er worden wel eens planteneters, zoals paarden, dood gevonden onder een Taxus. Alles is giftig aan de plant, ook de besjes.

Vogels zijn veilig

Het slijmerige vruchtvlees van de besjes is niet giftig. Maar kijk uit! Want het zaad in deze rode besjes is óók giftig. Als jij een besje eet, gaat het zaad kapot in je darmen en komt het gif vrij in je lijf. Vogels hebben geen last van het gif. Zij poepen hun eten heel snel uit. Zo snel, dat het zaad er heel uitkomt. Vogels genieten van de besjes en verspreiden de zaden al poepend over grote afstanden. Waarom zou het goed zijn voor de jonge plantjes om over een grote afstand verspreid te zijn?

Zou het handig zijn voor de Taxus als koeien ook veilig de besjes konden eten?

Taxusbessen
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Taxusbessen

Taxusbesjes zijn eigenlijk geen besjes, maar enorm opgezwollen zaadmantels. Kijk maar naar deze foto. De jonge zaadmantels zijn de groene dopjes om het zaad. Als het zaad rijpt groeit de mantel eromheen en wordt rood. Bij een echte bes begint de vrucht als bloesem. Onderin de bloem zit een dik gedeelte: het vruchtbeginsel. Als de bloem bestoven is, begint het te groeien en te groeien. De zaadjes blijven er middenin zitten. Zoals de pitjes van een appel. Ken jij meer voorbeelden van vruchtenzaden?

Taxusboog
Taxusboog. Taxus groeit heel langzaam. Daardoor is het hout hard, maar het is ook flexibel. Super hout om bogen van te maken dus! Taxus betekent ook bogenboom: toxo is boog in het Grieks.
(c) Naturalis I CC0

Levensreddend

Soms kunnen giftige planten ook voorzichtig als medicijn gebruikt worden. Zo ook de Taxus. In de jaren 60 is ontdekt dat in de bast van de boom een bepaalde stof zit die tegen kanker werkt. De stof is ‘baccatine’ genoemd en wordt gebruikt in chemotherapie tegen darm-, prostaat- en baarmoederkanker. Voor 1 chemokuur heb je 18 gram baccatine nodig en daarvoor heb je 130 kilo jonge taxusnaaldjes nodig. Dat is nogal wat! Gelukkig hebben veel mensen een Taxus in de tuin staan die ze netjes in vorm snoeien. De jonge, afgeknipte takjes leveren ze in om medicijnen van te laten maken. Er is zelfs een actie: Taxus voor hoop (http://taxusvoorhoop.nl/). In de toekomst is dat niet meer nodig, want de stoffen komen er blijkbaar ook uit als je elektrische stroompjes door de bladeren van een levende Taxus stuurt. Deze onopvallende boom is al duizenden jaren belangrijk geweest. De Taxus is levensgevaarlijk en levensreddend!

Ook interessant