De prijs voor beste moeder gaat naar … de grote kaardespin

Morgan Hoftijzer, 28 december 2018

Ouderdieren hebben vaak veel over voor de zorg van hun jongen.
Toch kunnen de meeste ouders niet op tegen de grote kaardespin.
Zij brengt het ultieme offer; ze laat zich opeten door haar eigen jongen.

Onderdeel van:

Wetenschappelijke naam:
Amaurobius ferox

Verspreiding:
Europa en Noord-Amerika

Grootte:
11-16 mm

Hongerige jongen

De grote kaardespin (Amaurobius ferox) komt ook in Nederland voor, onder stenen en in oude muren. De grote kaardespin legt zo’n 60 tot 130 eieren waar jonge spinnen uitkomen. Ook legt ze eieren waar geen jongen uit zullen komen. De jonge spinnetjes eten deze eieren op. Hongerig blijven ze, na een paar dagen eten zij hun moeder op: kannibalisme! Durf jij dit in een filmpje te bekijken?

Kannibalisme komt vaker voor bij dieren. Bedenk andere voorbeelden van kannibalisme.
Tip: kijk eens in dit artikel.

Matrifagie

Dit verschijnsel wordt ook wel matrifagie genoemd (matri=moeder en phagein=eten). Niet alleen bij de grote kaardespin komt dit voor, maar ook bij sommige andere spinnen. Waarom doen spinnen dit?

 

Peter van Helsdingen is een echte spinnenkenner en onderzoeker van Naturalis. Hij vertelt dat de meeste spinnen eigenlijk niet voor hun nageslacht zorgen. Daarom is matrifagie bijzonder. In Nederland komt matrifagie, naast de grote kaardespin, ook voor bij de kleine wigwamspin (Phylloneta sisyphia).

Peter van Helsdingen met een grote kaardespin.
Morgan Hoftijzer | Licentie: CC BY-SA 4.0
Peter met een grote kaardespin.

Alles voor eten

“Wat opvalt bij spinnen met matrifagie, is dat de moeders de jongen voeden,” vertelt Peter. “De moederspin vangt een prooi en legt deze in het web, daar komen de jongen op af. Als de moeder zelf dood gaat, is de stap om de moeder te eten dan niet zo groot. Op deze manier is matrifagie mogelijk ontstaan. Waarom de grote kaardespin zich levend laat opeten is niet helemaal bekend. Verder komt kannibalisme bij spinnen veel voor. Jonge spinnen doen er alles aan om voedsel te krijgen; broertjes en zusjes eten hoort hier ook bij.”

Wist je dat: Spinnen hun voedsel eigenlijk drinken? Een spin verlamt zijn prooi met gif in zijn kaken. Daarna spuugt de spin speeksel op de prooi, waardoor deze oplost als een papje dat de spin opdrinkt.

Door matrifagie overleven meer jongen

Onderzoekers hebben ontdekt dat het heel voordelig is voor de jongen om hun moeder op te eten. Een opgegeten moeder legt geen eieren meer. Haar jongen sterven echter niet van honger. Ze groeien snel genoeg om zelf een prooi te vangen. Hierdoor hebben ze een grotere kans om te overleven.

Andere zorg van spinnen

Spinnen hebben ook andere manieren van zorg. Peter geeft een paar voorbeelden, zoals de kraamwebspin (Pisauridae). Deze spin draagt haar eitjes mee tussen haar voorpoten in een soort eicocon. Als ze merkt dat de eitjes bijna uitkomen bouwt ze een koepelweb. Ze hangt de cocon met eitjes onder de koepel en gaat zelf bovenop het web zitten. Soms blijft de moederspin net zolang op het web zitten tot ze sterft. Peter vindt wel eens een dode moederspin, bovenop haar koepelweb met jongen.

Waarom denk jij dat de moeder tot haar dood stil op het web blijft zitten?

Links: Kraamwebspin (Pisauridae) met eicocon onder haar lichaam. Rechts: Kraamwebspin bovenop haar koepelweb met jongen.
Links: Kraamwebspin (Pisauridae) met eicocon onder haar lichaam. Rechts: Kraamwebspin bovenop haar koepelweb met jongen.
Sputnikcccp, Wikimedia Commons (links) & N.Vėlavičienė, Wikipedia (rechts) | Licentie: CC BY-SA 3.0

Ook interessant