Cichliden: een rijkdom aan zorgzame ouders

Jeffrey Kok, 29 oktober 2020

Cichliden zijn een succesvolle groep vissen met meer dan tweeduizend soorten. Al deze soorten hebben één ding gemeen: ze zorgen goed voor hun jongen. Elke cichlide heeft daar zijn eigen manier voor. Hoe doen ze dit?

Onderdeel van:

Zorgzame ouders

Cichliden zijn vissen uit de familie van de baarsachtigen (Perciformes). Het is een grote familie, die voorkomt in Midden- en Zuid-Amerika, Centraal- en Oost-Afrika, Madagaskar, India en Sri Lanka. Cichliden hebben zich uitstekend aangepast aan de verschillende leefomgevingen. Daarom zijn deze vissen voor onderzoekers erg interessant. Maar, dit is niet het enige wat cichliden bijzonder maakt. Cichliden zijn namelijk hele zorgzame ouders.  

 

Slakkenhuisjes als kinderkamers

Een bijzondere groep in het Tanganyikameer zijn de slakkenhuiscichliden. Deze kleine visjes leven en broeden in kolonies. Om te broeden gebruiken ze lege slakkenhuisjes. De vrouwtjes leggen hun eitjes in een slakkenhuis en broeden ze daar uit. Zowel het mannetje als vrouwtje blijven bij deze kinderkamer. Zodra de jongen uitkomen beschermen ze deze fel.

 

Vrouwtje van de slakkenhuiscichlide (Lamprologus ocellatus)
Elma from Reykjavík | Licentie: CC BY 2.0
Vrouwtje van de slakkenhuiscichlide (Lamprologus ocellatus).
Mannetjes- en vrouwtjescichlide (Cynotilapia afra) in het Malawimeer. De eivlekken van het mannetje zijn duidelijk zichtbaar.
Emőke Dénes | Licentie: CC BY-SA 4.0
Mannetjes- en vrouwtjescichlide (Cynotilapia afra) in het Malawimeer. De eivlekken van het mannetje zijn duidelijk zichtbaar.

Een bek vol baby’s

De meeste cichliden uit het Malawimeer, een groot meer in Oost-Afrika, zijn muilbroeders. Dit betekent dat de vissen de jongen in hun bek uitbroeden. Het vrouwtje legt haar eitjes op het zand. Daarna neemt ze ze meteen in haar bek. De eitjes moeten nu nog bevrucht worden. Daarvoor hebben de mannetjes een slimme truc. De mannetjes hebben eivlekken op hun anaalvin. Dit zijn gele ronde vlekken die op de eitjes lijken. Het mannetje schudt zijn anaalvin over het zand. Het vrouwtje hapt vervolgens naar de eivlekken, omdat ze denkt dat dit eitjes zijn. Het mannetje kan op deze manier de eitjes in de bek van het vrouwtje bevruchten.

De meeste cichliden uit het Victoriameer in Afrika zijn ook muilbroeders. Waarom is dit voordelig, denk je?

Eten van de huid van je ouders

In Midden- en Zuid-Amerika zijn ook goede cichlidenouders te vinden, zoals muilbroedende cichliden.Ook zijn er soorten die hun eieren op planten of in holen leggen. De discusvis legt haar eieren op hout, stenen of op bladeren. Deze eieren worden door het mannetje en vrouwtje bewaakt. Tijdens de wacht maken de ouders een slijmlaag aan op hun huid. Deze slijmlaag zit vol met voedingsstoffen voor de jongen. Zodra de jongen uitkomen, eten ze van deze slijmlaag bij beide ouders.

 

Vrouwtje met jongen in haar bek (Pseudocrenilabrus nicholsi).
Vrouwtje met jongen in haar bek (Pseudocrenilabrus nicholsi).
Dave Hallam | Licentie: CC BY-SA 4.0
Een discusvis (Symphysodon aequifasciatus).
Een discusvis (Symphysodon aequifasciatus).
H. Zell | Licentie: CC BY-SA 4.0

Cichliden in Naturalis

Naturalis heeft veel vissen in de collectie, waaronder cichliden. Ze worden bewaard in potten met sterk water. Vaak zitten er meerdere vissen van dezelfde soort in één pot, dat scheelt weer ruimte. In de zaal liveScience staat een aantal van zulke cilinders tentoongesteld. Heb jij ze al zien staan?

 

Cichliden uit het Victoriameer op sterk water, te zien in de zaal LiveScience.
Cichliden uit het Victoriameer op sterk water, te zien in de zaal LiveScience.
Naturalis I Petra Sonius | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0