Petra Sonius | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
In de Hortus botanicus Leiden laat Rogier zien dat lotusbladeren waterafstotend zijn.
Droog als een lotus
Misschien heb je ze weleens in het water zien groeien: lotusplanten. Hun ronde bladeren die op de oppervlakte dobberen zijn interessanter dan ze misschien lijken. Wanneer je deze bladeren van dichtbij bekijkt, zie je microscopisch kleine bobbeltjes. Regendruppels die op de bladeren vallen, vormen door de bobbeltjes samen één grote druppel. Deze druppel kan zó van het blad afrollen, het water in. Plantenexpert Rogier van Vugt vertelt: “Op die manier blijft water nooit te lang op de lotusbladeren liggen. Maar goed ook, anders zouden ze zinken!”. Een oppervlak dat water afstoot wordt ook wel hydrofoob genoemd.
Wat leren mensen hiervan?
Bij het maken van een speciale verf is goed gekeken naar de structuur van de lotusbladeren. De verf wordt gebruikt voor het schilderen van de buitenkant van een gebouw. Wanneer de verf opdroogt, ontstaan dezelfde soort bobbeltjes als op een lotusblad. Eén regenbuitje is dan genoeg om het gebouw schoon te maken; al het zand en andere viezigheid spoelt zó naar beneden. Hogedrukspuiten en zeep zijn dan niet meer nodig. Dit scheelt niet alleen tijd en geld, maar is ook beter voor het milieu. Leren van de natuur voor het ontwerpen van (duurzame) oplossingen wordt biomimicry of bio-geïnspireerd ontwerpen genoemd.
Snel als een varen
Er zijn nog meer voorbeelden van eigenschappen die mensen hebben afgekeken van planten. Bijvoorbeeld van salvinia’s. Deze watervarens dobberen net als de lotus op het wateroppervlak. Om te voorkomen dat ze zinken, gebruiken ze een andere techniek dan de lotus. Salviniabladeren zijn namelijk bedekt met heel veel kleine haartjes die een waterafstotende luchtlaag rondom het blad creëren. Een soort zwembandje dus.
Plantenexpert Marnel Scherrenberg vertelt: ‘De haartjes blijven werken, zelfs wanneer de plant doodgaat. De gedroogde salvinia blaadjes in mijn collectie stoten nog steeds water af’.
De haarstructuur en luchtlaag zijn door de mens nageaapt om een lak te maken waarmee speedboten worden bedekt. De dunne luchtlaag om de boot heen zorgt ervoor dat de boot minder weerstand ondervindt en snel over de waterspiegel kan scheren.
Marnel bekijkt een herbarium exemplaar van een 𝘚𝘢𝘭𝘷𝘪𝘯𝘪𝘢 soort uit Zambia.
Marnel Scherrenberg - Naturalis Biodiversity Center | Licentie: Alle rechten voorbehouden
Slim als een orchidee
Rogier kent nog een handige plant: “Orchideeën produceren stofjes die onweerstaanbaar zijn voor fruitvliegjes. De vliegjes worden erdoor naar de bloemen gelokt en helpen de bloem op die manier met de bestuiving”. Onderzoekers kwamen erachter dat de stofjes lijken op de geuren die paddenstoelen produceren. Fruitvliegen worden door deze geuren aangetrokken om elkaar te vinden om te gaan paren; deze paddenstoelen gebruiken ze namelijk ook hun eitjes te leggen. De stofjes zijn door mensen nagebootst om hiermee handige fruitvliegvallen te maken!
Verschillende soorten Dracula orchideeën met een close-up van hun lip. Een aantal soorten houden fruitvliegjes voor de gek, door hun geur en uiterlijk op een paddenstoel te laten lijken.
Rogier van Vugt | Licentie: Alle rechten voorbehouden
De natuur heeft honderden oplossingen in huis voor veel menselijke problemen. Zoals we zagen hebben planten handige eigenschappen waarmee ze kunnen omgaan met de veranderende omstandigheden in hun omgeving. Als we slim zijn kijken we die handige eigenschappen bij hen af!