Koraal: steen, plant of dier?

Lucas Knitel, 20 september 2017

Koraal bestaat in allerlei vormen. Soms ziet het er uit als pannenkoeken met rare ribbels, soms als een wirwar van scherpe takken en weer andere stukken lijken zelfs op hersenen! Maar… wat is koraal eigenlijk?

Kunstwerken bouwen

Vaak ziet koraal er uit als een plant. Kijk maar eens op de foto hieronder. Maar als je eens zo’n stuk koraal vast hebt mogen houden, dan voelt het als steen. Daarom wordt het ook wel steenkoraal genoemd. Het is vaak hard en stevig. Als je het koraal van heel dichtbij bekijkt, zie je allemaal kleine putjes. Daarin woonden ooit… diertjes. Die hebben het koraal gebouwd.

Onderwaterflatgebouwen

Koralen zijn eigenlijk flatgebouwen. Elk putje in koraal is een kelk waarin zich een poliep bevindt, als onderdeel van een zogenaamde koraalkolonie. Poliepen zitten heel simpel in elkaar, ze bestaan uit niet veel meer dan een maag, een mond, tentakels en een dunne, slijmerige laag van zacht weefsel, zoals dat van een kwal of een zeeanemoon. Met die plakkerige slijmlaag en die tentakels plukken ze kleine diertjes uit het water om op te eten. Al dat voedsel gaat via hun mond naar hun maag en dan… tja, koraalpoliepen hebben geen billen! Dat betekent dat alles wat ze niet op kunnen, ook weer door hun mond naar buiten moet. Het is toch maar goed dat dat bij mensen niet zo is. Je moet er toch niet aan denken dat jouw poep ook… jakkes, bah!

(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
(c) Naturalis I CC0
Het Groot Barrièrerif

De allergrootste stad ter wereld

Dankzij het eten dat ze binnen krijgen maakt elke poliep zijn huis hard en stevig. De buren doen precies hetzelfde. Al die huizen zitten aan elkaar vast en zijn gemaakt van kalk dat ook in onze botten zit. Daarom is koraal hard. Als er steeds nieuwe poliepen bijkomen die hun huizen boven op oudere huizen bouwen, kan zo’n koraalkolonie heel groot worden. Dan hebben alle poliepen samen een soort flatgebouw gemaakt. Een heleboel koralen samen noemen we een koraalrif en als de koralen flatgebouwen zijn, kun je een koraalrif best een stad noemen. Het Groot Barrièrerif, een verzameling koraalriffen aan de oostkust van Australië van wel 2300 kilometer lang, is dan de allergrootste stad ter wereld.

Bijzondere huisgenoten

In een stuk koraal dat in een museum ligt, zijn alle poliepen allang dood. Je ziet eigenlijk alleen hun lege huizen nog. Zolang het koraal nog aan de zeebodem vast zit en de poliepen nog leven, heeft veel koraal allerlei mooie kleuren: groen, geel, bruin, blauw, paars, het kan allemaal. Die spannende kleuren hebben poliepen te danken aan kleurstoffen in hun zachte lichaamsweefsel. Daarnaast heeft het koraal iets heel bijzonders: kleine plantencellen die binnenin dat zachte lichaamsweefsel groeien en het koraal een bruine kleur geven. Ja, je leest het goed, in de poliepen leven kleine planten, die we algen noemen. Die algen maken met behulp van zonlicht suiker, waardoor de poliepen energie krijgen. Zulke algen zijn voor een koraalrif dus van groot belang.

(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
In elke kelk op deze foto zit een poliep.
(c) Naturalis | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Verbleekt koraal

Te warm

Helaas gaat het slecht met veel koraalriffen. Door klimaatverandering wordt het zeewater te warm voor de algen. Als die verdwijnen, verbleekt de bruine kleur van het koraal, dat dan wit achterblijft. Als dat te lang duurt, sterven de poliepen na een tijdje, omdat ze geen voedsel meer krijgen. Dat ‘verbleken’ is een groot probleem, want koraalriffen bieden eten en een woonplaats aan ongelooflijk veel vissen en andere dieren. Ook leveren ze stoffen voor belangrijke medicijnen en beschermen ze kusten tegen stormen. Daarom proberen we bij Naturalis te onderzoeken hoe het koraal het beste beschermd kan worden en wat mensen kunnen doen om het verbleken van koraal te voorkomen. Want een zee zonder koraal… dat zou maar een dooie boel zijn.

Meer weten over wat er allemaal in zee leeft? Ga dan mee op expeditie!