De Seychellen reuzenschildpad is een oude reus

Manon Laterveer-de Beer, 22 november 2018

Het is lastig om te weten hoe oud Seychellen reuzenschildpadden precies kunnen worden. Ze worden in elk geval veel ouder dan de oudste mens. Het oudst bekende exemplaar overleed in 2006 op 250-jarige leeftijd in een dierentuin. Wat is het geheim van zulke oude reuzen?

Onderdeel van:

Wat denk jij dat het geheim is van de Seychellen reuzenschildpad om zo oud te kunnen worden?

Niet veeleisend

De Seychellen reuzenschildpad leeft op spaarzaam begroeide eilanden met een droog klimaat en weinig vers drinkwater. Daar graast hij zijn kostje bij elkaar, dat grotendeels bestaat uit planten en een enkel stukje aas. Halsreikend strekt hij zijn lange nek uit naar groene takken. Is er weinig eten en drinken, dan deert dat het kolossale dier niet. Hij kan maanden zonder. Hoe dat werkt? Schildpadden zijn reptielen en dus koudbloedig. De Seychellen reuzenschildpad heeft geen energie nodig om zichzelf warm te houden, zoals wij. Met zijn trage stofwisseling kan de oude baas lang teren op een groen blaadje.

Rogier van Vugt | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Met zijn lange nek reikt de Seychellen reuzenschildpad uit naar sappig groen.
Seychellen reuzenschildpadden zijn niet schuw.
Petra Sonius | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Rogier van Vugt | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Een Seychellen reuzenschildpad aan de rand van het strand.

Gevangen

Dat dieren zo oud kunnen worden als de reuzenschildpad, zie je zelden. Dat weet Esther Dondorp, collectiebeheerder reptielen bij Naturalis. “Tegenwoordig zijn de meeste landreuzen uitgestorven,” zegt ze. “Dat komt door de mens.” In de 18e en 19e eeuw doorkruisten ontdekkingsreizigers met schepen de wereldzeeën. Om voedsel in te slaan, legden ze aan op eilanden zoals de Seychellen. Trage reuzen zoals landschildpadden waren gewillige slachtoffers en gingen levend mee aan boord. Daar bleven ze - zonder eten en drinken - lang vers. Hun flinke lijf leverde een voedzame maaltijd aan de scheepslui. Ook werden ratten, varkens en andere dieren - door mensen op de eilanden geïntroduceerd - de schildpadden noodlottig. De indringers aten hun eieren en jongen op en vernietigden hun leefomgeving. “Vroeger kwamen reuzenschildpadden op veel eilanden in de Pacifische en Indische Oceaan voor,“ vertelt Esther. “Gelukkig zijn Seychellen reuzenschildpadden nu goed beschermd. Op de Seychellen leven zo’n 150.000 exemplaren. Meer dan het aantal mensen dat er woont. De dieren zijn bijzonder waardevol, ze behoren tot het kleine aantal reuzendieren die nog over zijn op aarde. Ze laten ons terugkijken in de tijd.”

Op vier poten

Als je aan een schildpad denkt, denk je aan een traag voortkruipend dier. Ook de Seychellen reuzenschildpad is niet snel, maar hij kan wel degelijk lopen. In tegenstelling tot kleinere schildpadden, staat de reus met zijn vier poten op de grond. Kleinere schildpadden kruipen met uiteenstaande poten, terwijl hun buikschild over de grond schuift. De Seychellen reuzenschildpad heeft een lichter gebouwd skelet dan schildpadden van het vasteland. Die hebben stevigere botten om aanvallen van leeuwen en andere roofdieren te overleven. Zulke natuurlijke vijanden heeft de reuzenschildpad niet. Toch komt er veel kracht bij kijken, om zijn lijf van zo’n 250 kilo boven de grond uit te tillen.

Rogier van Vugt | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
De Seychellen reuzenschildpad loopt op vier poten, in plaats van te kruipen.

Welk voordeel heeft de Seychellen reuzenschildpad met het lopen op vier poten, in plaats van voort te kruipen?

Dobberend op zee

Wat zou er gebeuren als een Seychellen reuzenschildpad in zee terechtkomt? Het is een landschildpad, en hij is groot. Dus je denkt dat hij zou zinken. Niets is minder waar. Omdat zijn longen hoog tegen zijn rugschild aan liggen - als een soort zwemvest - blijft het dier drijven. Ook zijn lichtgebouwde skelet draagt hieraan bij. Exemplaren die in de mangroven worden verrast door hoog water, hoeven dit dus niet met de dood te bekopen. Zo vonden onderzoekers langs de oostkust van Afrika bij Tanzania een levend aangespoelde reuzenschildpad. Ronddobberend op zee had het dier maar liefst 740 kilometer afgelegd!

WildscreenArkive.org - BBC Natural History Unit - Natural FX | Licentie: Alle rechten voorbehouden

De Seychellen reuzenschildpad blijft prima drijven.