Om het oudste meer van de wereld te zien, moet je afreizen naar Rusland. Hier bevindt zich het oeroude, schitterende Baikalmeer. Dit gigantische meer is zo groot als heel België en zo'n anderhalve kilometer diep. Daarom bevat het ook ontzettend veel zoet water. Wel 20% van al het zoetwater op aarde bevindt zich in het Baikalmeer! Het is een bijzonder meer, met veel unieke planten- en diersoorten. Hoe is dit meer zo ontstaan?
Het Baikalmeer is 25 miljoen jaar oud. Een meer dat ouder is dan een miljoen jaar, heet ‘langlevend meer’. Er zijn weinig meren ouder dan een miljoen jaar. De meeste meren verdwijnen na enige tijd doordat het water verdampt. Of bijvoorbeeld doordat het meer opgevuld raakt door rivierafzetting.
Het Baikalmeer ontstond op de plek waar twee aardplaten uit elkaar bewogen. Daar ontstond een opening in het aardoppervlak; een slenk. Deze slenk vulde zich met water tot een meer. De platen blijven van elkaar weg bewegen, waardoor de bodem van het meer steeds zakt. Daardoor verbreedt het meer zich jaarlijks ongeveer twee centimeter. Doordat het meer steeds groeit, raakt het niet opgevuld door zand van aangrenzende rivieren. Daardoor is het Baikalmeer zo’n langlevend meer.
We kennen meer dan 1000 plantensoorten en meer dan 2500 diersoorten uit het Baikalmeer. Het grootste deel van die soorten komt alleen voor in het Baikalmeer. In het meer zwemt bijvoorbeeld de omoel vis en er kruipt een worm die wel 40 cm lang kan worden. Wanneer soorten maar op één plek voorkomen, noemen wetenschappers dat endemische soorten. Hoe kan het dat er zoveel endemische soorten in dit meer voorkomen?
Omdat het Baikalmeer al zo lang bestaat, hebben de soorten zich door de tijd heen goed aangepast aan de speciale omstandigheden van het meer, bijvoorbeeld aan de diepte. Daarom zijn ze anders dan andere soorten buiten het Baikalmeer.
In het meer leeft de baikalrob. Dat is een van de weinige zoetwater zeehonden. De baikalrob stamt af van andere soorten zeehonden, die lang geleden in de zee leefden. Dat is gek, want het Baikalmeer ligt erg ver van de zee af. Wetenschappers weten niet hoe de zeehond in het meer terecht is gekomen.
In de winter vriest het hele meer dicht. De baikalrob maakt dan ademgaten in het ijs, want hij moet af en toe tijdens de jacht ademen. Het lievelingsmaaltje van de baikalrob is de baikal donderpad. Dat is een vis die tot wel een kilometer diep zwemt. Dat is het diepst van alle zoetwatervissen. Maar gelukkig voor de Baikalrob, zwemt de vis ook vaak dichter bij het wateroppervlak.
Rivieren hebben miljoenen jaren zand en ander materiaal naar het meer gebracht. Er ligt nu al een laag van zo’n zeven kilometer dik op de bodem. Daarin vinden onderzoekers onder andere stuifmeel dat bloemen miljoenen jaren geleden hebben gemaakt. Wetenschappers onderzoeken daarmee welke planten er lang geleden in het gebied groeiden. Omdat we weten in welk klimaat die planten voorkwamen, ontdekken wetenschappers wat het klimaat vroeger rond het meer was. Het Baikalmeer is voor onderzoekers dus een unieke en belangrijke plek om onderzoek te doen.
Het Baikalmeer is een heel mooie plek. Sommige mensen zeggen dat het meer zelfs het helderste water van de wereld heeft. Dan is het niet vreemd dat men het Baikalmeer De Parel van Siberië noemt.
